«Shahar qurilishi va xo‘jaligi» kafedrasi «Shahar qurilishi va loyihalash asoslari» fanidan

III. Shahar aholisining sonini hisoblash

3.1. Umumiy ko'rsatkichlar bo'yicha shaharning funktsional zonalari hududlari maydonlarini hisoblash

Shahar aholisini hisoblash mehnat balansi usuli bo'yicha amalga oshirilishi kerak. Yangi shahar aholisi quyidagi formula bo'yicha aniqlanadi:
𝐴 ∗ 100
𝑁 = ;
𝑝 − 𝑞 − 𝑦 − 𝑢 + 𝑛 − 𝑏
bu yerda: N – aholi soni , odamlar;
A - ma'lum bir hududda doimiy yashovchi shaharni tashkil etuvchi xodimlar soni, odamlar;

16. 
    - mehnatga layoqatli aholi ulushi %, p=44 %;
    
17. 
    - uy xo'jaligida va yordamchi xo'jalikda band bo'lgan mehnatga layoqatli yoshdagi aholining ulushi, %;
    

y - ishdan tashqari o'qiydigan mehnatga layoqatli yoshdagi talabalar ulushi,%; u - mehnatga layoqatli yoshdagi mehnatga layoqatsizlar ulushi, %; n - ishlaydigan pensionerlarning ulushi, % n=3,7%; b - aholining xizmat ko'rsatish guruhining ulushi,% (3-jadval asosida).
Hisob-kitob davri uchun shaharni tashkil etuvchi kadrlarning mutlaq soni iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning istiqbolli rejalari, iqtisodiy rayonlar uchun ishlab chiqaruvchi kuchlarni joylashtirish sxemalari, shuningdek tumanlarni rejalashtirish sxemalari va loyihalari asosida joylashtirilgan shahar tashkil etuvchi korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning umumiy soni asosida aniqlanishi kerak.
Shaharni tashkil etuvchi ahamiyatga ega bo'lgan korxonalar, muassasalar va tashkilotlarga quyidagilar kiradi:

• 
  sanoat va qishloq xo'jaligi korxonalari, shu jumladan barcha engil, oziqovqat va mahalliy sanoat korxonalari, shuningdek moddiy-texnik ta'minot omborlari va bazalari, sanoat korxonalari, tashkilotlari va muassasalarining yordamchi qishloq xo'jaligi;
  
• 
  qurilish va montaj tashkilotlari;
  
• 
  tashqi transport korxonalari va muassasalari (temir yo'l, dengiz, Daryo, havo, avtomobil va quvur simlari);
  
• 
  shahar tashqarisida va qishloqdan tashqarida xizmat ko'rsatadigan korxonalar va muassasalar (ta'lim, sog'liqni saqlash, jismoniy tarbiya, ijtimoiy ta'minot, madaniyat, san'at, savdo, umumiy ovqatlanish, maishiy xizmat, menejment va moliyalashtirish, aloqa, kommunal xizmatlar).
  

Shahar tashkil etuvchi xodimlarning taxminiy davrdagi mutlaq soni iqtisodiy va ijtimoiy rivojlanishning istiqbolli rejalari, sxemalari asosida joylashtirilgan shahar tashkil etuvchi ahamiyatga ega korxonalar, muassasalar va tashkilotlarning umumiy sonidan kelib chiqqan holda belgilanishi kerak. ishlab chiqaruvchi kuchlarni iqtisodiy rayonlarda taqsimlash, shuningdek, hududiy rejalashtirish sxemalari va loyihalari uchun.
U ishlab chiqarish, texnologik, transport, sanitariya-gigiyena va funktsional talablarni hisobga olgan holda, ishchilarning umumiy soni 30 ming kishidan ko'p bo'lmagan holda tuzilishi kerak.
Sanoat tumanlarining zamonaviy dizayni va qurilishining o'ziga xos xususiyatlari yagona yordamchi sanoat, transport yo'llari va muhandislik kommunikatsiyalarini yaratish bilan bog'liq sanoat korxonalari guruhini yagona hududda ishlab chiqarishni ixtisoslashtirish, hamkorlik qilish va blokirovka qilish printsipiga muvofiq shakllantirishdan iborat.
Sanoat hududlari quyidagi korxonalardan shakllanishi mumkin:

• 
  yordamchi ishlab chiqarish va fermer xo'jaliklarining umumiy ob'ektlari bilan bir xil hududda joylashgan turli xil ishlab chiqarish profillari, bitta zararli sinf;
  
• 
  bir xil hududda joylashgan va bir-biri bilan ishlab chiqarish-iqtisodiy aloqalarga ega bo'lgan, shuningdek, yagona iqtisodiy va xizmat ko'rsatuvchi korxonalar ishlab chiqarish tabiati bo'yicha bir hil;
  
• 
  bir hududda joylashgan turli xil kombinatsiya shakllari (kombinatlar, firmalar) ko'rinishidagi texnologik, ishlab chiqarish va texnik aloqalarga ega bo'lish.
  

Sanoat tumanlarida korxonalarni shakllantirish umumiy hududni 20-40 foizga, qurilish uchun kapital xarajatlarni 30 foizga kamaytiradi.
1-jadval