Shakllanishi

 

 

 

III BOB O‘ZBEK TILI UCHUN AVTOMATIK TAHRIR 

DASTURLARINI YARATISHNING AHAMIYATI 

3.1.  Imlo qoidalarini o‘zlashtirishda kompyuter dasturlarining 

o‘rni va ahmiyati  

Bugungi kunda  o‘zbek  tilshunosligining  kompyuter  lingvistik  ta’minoti  

bilan    bog‘liq    hal  etilishi    lozim    bo‘lgan    bir    qator    muammoli    masalalari  

mavjud  bo‘lib, ularni  ilmiy  jihatdan  hal  etishda  tilshunoslar  hamda  kompyuter  

dasturchilarining    birgalikda,    o‘zaro    hamkorlikda    ishlashi    zarur    bo‘ladi.  Bu 

muammolardan biri imlo masalalarini o‘z ichiga qamrab oladi. 

1-muammo:  O‘zbek    tili    imlo    qoidalarini    o‘zida    mujassamlashtirgan  

matn  transliteratsiyasini  yaratish  masalasi.  

---

 

 

56 

Ayni    vaqtda    mamlakatimizda    ikki    xil    yozuv    parallel    ravishda  

ishlatilmoqda: krill  va  lotin  yozuvi.  

Xuddi    mana    shu    ikkala    yozuvdagi    so‘zlarning    turli    shakllar    bilan  

yozilishi    transliteratsiya    algoritmnida    murakkab    ko‘rinishni    hosil    qiladi. 

Masalan,  сентябрь



  sentabr,  бюджет



budjet  ,нуқтаи    назар 



  nuqtai  nazar, 

мўъжиза 



 mo‘jiza, 2015 йил 



 2015-yil.  

So‘zlarning    bunday    o‘zgarishlar    bilan    transliteratsiya    qilinishi    uchun  

tilshunoslikda    ma’lum    bir    qonun-qoidalar    kiritilgan,  ayrim    istisno    holatlar  

mavjud. Mana shu  istisno  holatlar  dasturchini  tuzilajak  algoritmga  qo‘shimcha  

shartlarni    kiritishga    majbur    qiladi.  Bu    esa    algoritm    tuzishdagi    optimallik  

darajasining    pasayishiga    olib    keladi.  Masalan,  krilldan    lotinga    o‘girish  

jarayonida  birgina  “ц” va  “е” harflari  bilan  bog‘liq  muammolarni  ko‘raylik: 

1)  krilldagi