♦шарқ нашриёт-матбаа акциядорлик компанияси

қ а д о ш и м г а х у д д и ш у к и т о б н и н г у зи к е р а к эди. М у м к и н  
б ул с а , эрт ага г у р у б д а н с ў н г о ли б к е т и н г !..
...Ҳ а ё т н и н г у л у е д е н ги зи да бир япрок, к а б и д и р м а н ... 
К ў н г л и м д а ё л г и зг и н а бир ҳа ё т г а в г о с и ! Н а иш к,, на 
с а в д о ! Т у ш у н д и н г м и ?
К е ч а к ў н г и л э ш и г и д а н қ у в л а н д и м , к у в л а д и н г . С ўнгра  
се н и н г к а б и б а ҳ о р ч е ч а кл а р и д а н қ о ч д и м , қ о ч д и м !!!
80

---

О й б е ги м м е н и н г
Қ а л б и м д а г и б о ш қ а қ и зл а р г а б ул г а н м у ҳ а б б а т и м н и н г  
ҳ а м я п р о қ л а р и ш и л д и р р р р р р р ... эт и б т ўк и л д и .
3 . С ! Сен ҳ а м и н с о н м и с а н ? .. Х айф б у н д а й и н с о н л и к -
к а !
29. V III. 1926 й».
Хатни кундалик дафтарим ичига тикдим: «Кейин кўчи- 
рарман, ҳозир т о қ гт йўк», дедим ўзимга.
Ўзимни оғир, эркин тутишга тиришдим, лекин борган 
сари ғазабим тошиб, асабийлашиб борарди... Бу тағин ни- 
маси? У ҳаддидан ошяпти! Бу энди ун и н г ҳақоратларга 
тўла учинчи мактуби. У нима истайди, мендан? Ҳайрон- 
ман, англашдан ожизман!
Ойбек ёзган ха гн и н г бир жумласидан бир нарса тушун- 
гандай бўлсам, и кки н чи жумласи уни елга учиради. Ўйлай- 
ман: менинг жоним ни қақш атиш учун ёзгандир? Хўш , нима 
қасди бор?..
«Кувландим», демиш. Кеча мен ўқишда эдим, ул бизни- 
кига келмиш. 8 яшар синглим мени уйда, дебди-да, кейин 
ичкаридан топмаган, чиқиб, ўқиш дан ҳануз келмаганимни 
айтибди. Албатта, у ишонмаган!
Ойбек балки шундай хат ёзишга ҳақлидир. «Уйда бўла 
туриб чиқмади, қуғлади!» деб ўйлагандир?.. Нега мен унинг 
хатти-ҳаракатларини қоралай олмайман? У ни оклашга ури- 
наман?.. Ч у н ки уни севаман, албатта!
М ен Маскавдан қайтган куним эртаси ж ин кўчамиз 
бошида турардим. Узокдан О йбекнинг келаётганини кўриб 
колдим. Оқшом қоронғиси эди. Секингина уйга қочдим. 
Бундан унинг, албатта, жаҳли чикқан эди.
Эртаси кечкурун ташқарида, а ри қ бўйида кандайдир 
бир идишни ювардим, Ойбек дарвозадан секин-аста кириб 
келди. М ени кўриб жилмайди. М ен ўрнимдан турар экан­
ман, кўлини узатди. Қўлим ҳўл бўлгани учун узр сўрадим. 
Ш ундан сўн г биз у зо к сўзлашдик. Бирдан кўзларимга ти- 
килди:
— Кеча келаяпсам, мени кўрдинг-да, кочдинг. Жуда 
жаҳлим чикди, — леди у ва кўлимни маҳкам ушлаб олди.
Билмадим, тағин нелардир деди. Ниҳоят, муддаога ўтди:
— Зарифа, бир сўз айтгали келган эдим.
— Тағин нима? — ҳайрон бўлдим мен.
— Бизни бутун Ўзбекистон билмиш! Қаерда ўтирсам,
81

---

З а р и ф а С а и д н о с и р о в а
ўртоқларим ran қилади. Индамай, кулиб ўтиравераман. Се­
нинг уйингга келганимни, ялина-ялина мактубингни олга- 
нимни сендан бошқа ким билади? Сен айтгансан-да, уларга!
Яна туҳмат!
— М ен бирор кимсага айтмадим, — айбни ўз бўйним- 
дан соқит қилиш га уринаман. — Абдураҳим, М у қс и т , Те- 
мучин — булар бари — сизнинг дўстларингиз, яқинларин- 
гиз. Сиздан эшитган улар! Бундан сўнг ҳаммага «Ойбекни 
ортиқ танимайман!» дейман. Сиз ҳам «Кўп бўлди, айрили- 
шиб кетганмиз», деб айтинг! М ен жуда чарчадим туҳматла- 
рингиздан!..
Ойбек ҳамон қўлимни ушлаб турарди.
— Нега қўлимни қўйиб юбормайсиз?
— Севаман! Унутолмайман, наҳотки, шуни англама- 
санг!.. Нега қочаверасан?.. Қалбинг тошми?..
— Кочганим рост, — тан оламан.
— Қачон болаликни тарк этасан, Зарифа? Қачон ме­
нинг севгимни, мактубларимни, шеърларимни қабул эта­
сан?
— Абадий хайрлашган эдик..., — дедим секингина, аммо 
ҳазил ва киноя ила. С ўнг дарҳол жиддий оҳангда давом 
этдим. — Эндигина биринчи курс талабаси бўлдим. У ят-ку!
Биз у зо к гаплашдик.
Биз ҳар учрашганда, жуда у зо к сўзлашар эдик. Қандай 
нашъали, тотли суҳбатлар бўларди! Аммо мен ёш бўлганим 
учун бу гўзал суҳбатларнинг ҳам, балки О йбекнинг ҳам 
кадрига етмас, ун и н г изтиробларига тушунмас эдим. Нати- 
жада кандайдир ўткинчи, иккиламчи нарсалардан ўзим хам 
хафаланиб, уни хам хафа килиб юрардим.
М ана, бугун ҳам бекордан-бекорга фиғоним ж ўш иб кет­
ди. Уйдагиларга бир сўз айтмасдан, бирдан чикиб кетдим. 
«Йўк, ортик чидаб бўлмайди», — дедим ўз-ўзимга, «бу 
ғовғанинг хотимаси бўлиши керак». Бунга кандай журъат 
этдим, ўзим ҳам хайронман.
М актабга бориб, О йбекнинг хуж раси ка ер да эканини 
кимдандир сўрадим-да, эш икни бармоғим билан и кки бор 
чертдим, сўнг жавоб кутмасданок шартта очдим.
Караватда папирос тутунидан учган халкаларни куза­
тиб, ҳорғин, алланечук хаёлларда ётган Ойбек сапчиб ўрни- 
дан турди. У н и н г катта кўзлари янада катталашгандай тўга-