Sharipova g., Xodjayeva z

Darsning maqsadi:
1. Tarbiyaviy: 
Q o'shiq 
orqali 
tabiatga, 
ona-Vatanga, 
mehnatga muhabbat tuyg'usini tarbiyalash.
2. T a’limiy: Notalami nomlarini aniqlashgayordam beradigan 
belgi “Sol” kaliti bilan tanishtirish.
3. Rivojlantiruvchi: Marsh musiqasiga va qo'shigiga mos 
ritmik 
harakatlami 
bajarib 
o'quvehilam i 
ritm 
tuyg'usini 
rivoj lantirish.
Darsning turi: 
Aralash.
Darsni jihozlash: 
Darslik, notalar, reja-konspekt, musiqa 
cholg'u asbobi, SD disk, bolalar cholg'u asboblari: uchburchak, 
marakassa, doirachalar, rumba, yog'och qoshiqlar, kuz fasli 
tasvirlangan rasm.
Darsning borishi: 
Marsh musiqasi ostida o'quvchilar sinfga 
kiradi. Salomlashib o'tirishga ruxsat beraman. Davomatni aniqlab, 
uyga berilgan vazifani tekshiraman. O'quvchilarga kuylash holatini 
eslatib, (gavdani to 'g 'ri tutib, qo'llar tizzada, oyoqlar yerga tekkan 
holatda) ovozlarini sozlayman.
1. 
Artikulatsiya apparatini ishga solish uchun mashqlar 
kuylataman
65

---

2. 
Nafasni to 'g 'ri yolga q o'yish uchun mashqlar kuylataman. 
Oldingi darsda o'rgatilgan «Qadim Turon» (N. Norxojayev 
musiqasi, P. M o'm in she’ri) qo'shig' ini o'quvchilar bilan takrorlab, 
mustahkamlab, badiiy ijroga erishaman.
So'ngra yangi «Oltin kuz» q o 'sh ig 'in i (I. Rozimuhammedov 
she’ri, S. Abramova musiqasi) ifodali qilib ijro etib beraman va 
jumlalarga bo'lib o'rgatam an. Q o'shiqning mazmunini ochib 
beraman. Bu qo'shiq mazmunida kuz fasli kelganligi, bog'lar 
saxovatliligi, m evalam ing xil-xil pishganligi, paxta ochilganligi va 
ulami terish kerakligi haqida kuylanadi. Q o'shiq o'rtacha tez 
tempda, re major ladida, quvnoq xarakterda yozilgan. Bu qo'shiqni 
mualliflari 
shoir 
lbrohim 
Rozimuhammedov, 
komSonya 
Abramova bastalagan. 
Sonya Abramova Buxoro shahrida 
tug'ilgan. Yoshligidan quvnoq, sho'x, musiqiy qobiliyatga ega qiz 
bolgan. Dastlab musiqa maktabida, “Hamza” nomidagi bilim 
yurtida a ’lo baholarga oqib, Toshkent Davlat Konservatoriyasini 
kompozitorlik fakultetiga o 'qishga kirgan. O 'qishni muvaffaqiyatli 
tugatib, musiqa maktablarida va “ Hamza” nomidagi pedagogika 
bilim yurtida o'qituvchi bo' lib ishlagan. U kattalar va bolalar uchun 
juda ko'p qo'shiqlar, pyesalar, marshlar, raqslar yozgan. Bolalami 
juda yaxshi ko'rganligi uchun ularga atab 100 dan ortiq qo'shiqlar 
yaratgan. Bunga « Q o 'g ‘irchogim», «Laylak qor», «Onajonim», 
«Fil», «Buvijonim — buvijon», «Paqircham», «Shamol», 
«Soatim» kabi qo'shiqlam i misol keltirishimiz mumkin.
Endi mavzuni mustahkamlash uchun savollar beraman:
1.Qo'shiqning nomi nima?
2.Uning muallifi kim?
3.Kuzda qanday mevalar pishadi?
4 .Kuz faslining fazilatlarini sanab bering.
5.Q o'shiq qanday janrda yozilgan?
6.Bu qo'shiqqa mos qanday ritmik harakatlar bajarish 
mumkin?
Hozir o'rgangan q o'shig'im iz may in, yoqimli xarakterda ijro 
etilgan. Q o'shig'im izdagi notalar nomini aniqlash uchun nota 
chiziqlari boshiga sol kaliti qoyiladi. Sol kaliti ikkinchi chiziqda
66

---

yoziladi. Sol kalitini skripka kaliti deb atash mumkin. Skripka kaliti 
nota chiziqlari boshida yozilib, 
I 
oktavadan boshlab, notalar kaliti 
aniqlab beradi. CD diskda O 'zbek xalq cholg'u asboblari ijrosida 
kuy tinglaymiz. Bu kuyning nomi «Dutor bayoti», siz uni qanday 
xarakterda va qanday janrda yozilganini aniqlab, izohlab berasiz. 
Ushbu kuyga mos raqs harakatlarini bajarasiz. So'ngra «Oltin kuz» 
qo'shig'iga bolalar cholg'u asboblarida j o 'r bo'lamiz. Oldin chapak 
chalib ritmini aniqlab, xotiramizda saqlab qolamiz. Hozir doskaga 
5 ta o'quvchi chiqib cholg'u asbobida j o 'r bo'ladilar. Shu tarzda 
navbatma-navbat doskaga chiqib, bolalar cholg'u asbobida ushbu 
kuyga jo 'r boladilar. Darsda faol qatnashgan o'quvchilami 
baho layman.
Darsga yakun yasab, uyga vazifa beraman.
Bugun sizlar bilan «Oltin kuz» qo'shig'ini o'rgandik, lad 
haqida m a’lumotga ega bo'ldik. O 'zbek xalq cholg'u asboblari 
bilan tanish.
Uyga vazifa. «Oltin ku z» q o 'shig 'iga mos rasm chizib, qo'shiq 
so'zlarini yodlab keling. O 'zbek xalq cholg'u asboblaridan dutor 
asbobini ham rasmini chizib keling. Shu bilan darsimiz tamom.
Jonon. 
Muhammadjon Mirzayev musiqasi

---

K uz. Ibrohim Ro'zim uham edov she‘ri Sonya Abramova 
musiqasi
. •