Sharof rashidov nomidagi samarqand davlat universiteti huzuridagi pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va ularning malakasini oshirish

1-jadval. 
S.A.Vakurov bo’yicha turli masofalarda yugurishning maksimal tezligi
Masofa (m) 
Yugurish vaqti (jahon 
rekordi, daq., sek.) 
Yugurish tezligi
(m/sek) 
100 
9.58 
10.43 
200 
19.19 
10.4 
400 
43.18 
9.2 
800 
1:41.01 
7.9 
1500 
3:26.0 
7.3 
3000 
7:20.67 
6.8 
5000 
12:37.47 
6.6 
10000 
26:17.53 
6.3 
21 097,5 
58:55.00 
5.96 
42 195 
2:04:55.0 
5.62 
O’rta masofalarga guruhida yugurish davomiyligining ortishi tezlikning keskin 
pasayishi bilan ifodalanadi. Uzoq masofalarda yugurish vaqtining ortishi tezlikning u 
darajada sezilarli pasaymasligiga olib keladi.
Har хil masofalarda yugurish tezligining bir хilda pasaymasligi shundan dalolat 
beradiki, demak, charchoqning paydo bo’lishiga turli sabablar ta’sir etadi. 
Bu sabablar nimalarda aks etadi, ularning fiziologiyasi tabiati qanday. Bu savolga 
javob topish uchun organizmimizdagi hujayra va to’qimalarda ro’y beradigan hamda 
energiya almashinuvi, quvvat manbai bilan bog’liq bo’lgan jarayonlarni o’rganish har 
bir shug’ullanuvchi bilishi zarur bo’lgan omillar hisoblanadi.

---

16 
Yugurish, har qanday boshqa shakldagi mushak faoliyati kabi muayyan quvvat 
sarfini talab qiladi. Ma’lumki, mushaklar faoliyati uchun quvvatni odam organizmi ikki 
turdagi kimyoviy o’zgarishlardan oladi. Birinchidan, havodagi kislorodning etarli 
miqdori mavjud bo’lganda ro’y beradigan energiya almashinuvining aerob jarayonlari 
deb ataluvchi nafas olish tufayli bo’lsa, ikkinchidan kislorod tanqisligi sharoitida bo’lib 
o’tadigan anaerob jarayonlar tufaylidir. Har хil masofalarga yugurishda quvvat 
almashinuvining anaerob va nafas olish jarayonlari nisbati bir-biridan tubdan farq 
qiladi. Bu nafas olish jarayoni nisbatini 2-jadvalda N.I.Volkov ma’lumot bo’yicha 
keltirdik.