Shaxs sotsializatsiyasi, yukorida ta’kidlab utganimizdek bola tug‘ilishi bilan boshlansa-da, sezilarlik samaradorlik nuktai nazaridan uning boskichlari farklanadi. Masalan. birinchi boskich—mexnat faoliyatigacha bulgan boskich bulib, unga bolaning maktabgacha davri xamda ukish yillari kiradi. Bu davrdagi sotsializatsiyaning axamiyati va uziga xosligi shundaki, bu davrda asosan tashki ijtimoiy muxit, ijtimoiy ta’sirlar faol ravishda ongga sintdiriladi, mustakil xayotga tayyorgarlik borasida muxim boskich о‘tiladi. - Shaxs sotsializatsiyasi, yukorida ta’kidlab utganimizdek bola tug‘ilishi bilan boshlansa-da, sezilarlik samaradorlik nuktai nazaridan uning boskichlari farklanadi. Masalan. birinchi boskich—mexnat faoliyatigacha bulgan boskich bulib, unga bolaning maktabgacha davri xamda ukish yillari kiradi. Bu davrdagi sotsializatsiyaning axamiyati va uziga xosligi shundaki, bu davrda asosan tashki ijtimoiy muxit, ijtimoiy ta’sirlar faol ravishda ongga sintdiriladi, mustakil xayotga tayyorgarlik borasida muxim boskich о‘tiladi.
- Ikkinchi bosqich. — mexnat faoliyati davri — bu davr odamning yetuklik yillari bilan boglik bulib, avvalgi davrlarda singdirgan ijtimoiy ta’sirlarni bevosita faol faoliyatda, shaxslararo munosabatlar sistemasida namoyon etadi. Kasbga ega bulib, anik xayot yulini tanlagan, turmush kurib, kelgusi avlodni tarbiyalayotpsh shaxsda namoyon buladigan barcha ijtimoiy fazilatlar shu davrning maxsulidir. Nixoyat, uchinchi davr — mexnat faoliyatidan keyingi davr bulib, bunga asosan aktiv mexnat faoliyatidan sung karilik gashtini surayotganlar kiradi. Bu davrda xam shaxs sotsializatsiyasi davom etaveradi, chunki endi ilgarigi davrlarda orttirilgan tajriba boshkalarga uzatiladi, shunga kura shaxs strukturasida xam xususiy uzgarishlar ruy beradi.
Sotsializatsiya jarayoni ruy beradigan sharoitlar — muassasalar xususida gapiriladigan bо‘lsa, turli davrlarda oila, bolalar muassasalari, maktab, boshqa о‘quv dargohlari, mehnat jamoalarinpng roli nazarda tutiladi. - Sotsializatsiya jarayoni ruy beradigan sharoitlar — muassasalar xususida gapiriladigan bо‘lsa, turli davrlarda oila, bolalar muassasalari, maktab, boshqa о‘quv dargohlari, mehnat jamoalarinpng roli nazarda tutiladi.
- Ijtimoiylashuv jarayonidagi muomala va muloqotning psixologik vositalari Odamlar bir - birlari bilan muomalaga kirishar ekan, ularning asosiy kо‘zlagan maqsadlaridan biri - о‘zaro bir-birlariga ta’sir kо‘rsatish, ya’ni fikrg‘oyalariga kо‘ndirish, harakatga chorlash, ustanovkalarni о‘zgartirish va yaxshi taassurot qoldirishdir. Psixologik ta’sir - bu turli vositalar yordamida insonlarning fikrlari, hissiyotlari va hatti-harakatlariga ta’sir kо‘rsata olishdir.
- Ijtimoiy psixologiyada psixologik ta’sirning asosan uch vositasi farqlanadi. Verbal ta’sir - bu sо‘z va nutqimiz orqali kо‘rsatadigan ta’sirimizdir. Bundagi asosiy
vositalarsо‘zlardir. Ma’lumki, nutq - bu sо‘zlashuv, о‘zaro muomala jarayoni bо‘lib, uning vositasi - sо‘zlar hisoblanadi. Monologik nutqda ham, dialogik nutqda ham odam о‘zidagi barcha sо‘zlar zahirasidan foydalanib, eng ta’sirchan sо‘zlarni topib, sherigiga ta’sir kо‘rsatishni xohlaydi.
Do'stlaringiz bilan baham: |
