Shaxs shaxs haqida tushuncha

Shaxsning malaka va odatlari

Har bir odam bilim bilan birga malaka va odatlarni egallaydi. Malakalar bir necha xil boqish, yurish, musiqa chalish, sport va hokazo). Maqsadni koliqdir. Malaka - deb avval ongli bajarilib, keyinchalik avtomatlashgan xatti-harakatlarga aytiladi. Istalgan malakani qayta-qayta takrorlash natijasida hosil qilish mumkin. Malakalar sodda va murakkab botin arralash-sodda malaka hisoblanadi. Malakalarni mashq qilish natijasida egallanadi. Shaxsda malakadan tashqari odatlar ham bornashib, uning ehtiyojiga aylanib qolgan harakatlardir. Masalan, ertalab turib yuvinish, ovqatlanish, ozoda yurish kabilar. Odatlar ijobiy va salbiy boon gapirish, ichish, chekish kabilar kiradi. Malaka va odatlarning nerv-fiziologik asoslarini shartli refleksning

hosil borganguncha qiynaladi, chunki undagi sharoitga ularda dinamik stereotip hosil boliq borgangan odam boshqa bir chet tilini otsa qiynaladi. Shaxs shugullanmasa malakalar solish negizi va mustahkamlanishi odamning yoshiga bogrganiladi. hunar egallash 12-13 yoshda tez oliq, asab tizimiga bogladi. Masalan, xoleriklarda malaka tez, melanxoliklarda sekin

hosil borsatadi. Shaxsni individualligi uning ijtimoiy munosabatlarida belgilanadi. Bu borada quyidagi fikrlarni keltirib ozini anglash jarayonida yaxlitligini idrok qiladi, unda "men" degan tushuncha paydo boz oz kongida qoladi".

Mazkur fikrlardan kozini-ozini-olgan ongli mavjudot sifatida e'tirof etiladi. Shu bois, insonlar jamoasi, ijtimoiy tarixiy jarayonlarining ta'sirida kamolga etadi.

Shaxsning psixologik tuzilishi modellari tahlili

Shaxsning tuzilishi torisidagi muammo oyicha eng salmoqli ilmiy izlanishlar amalga oshirilganligi qonuniy holat borinishi bopgina psixologlar tomonidan tan olingan. L.S.Vigotskiyning mulohazasiga kozaro ta'sirining ifodalanishi yotadi.

Shaxs tuzilishining modelini ishlab chiqishdagi muhim qiyinchilikni eng asosiy sababi har xil nuqtai nazarlar mavjudligida namoyon bora substansional va ideal, irsiy va psixologik tomonlarga ega borinib turibdiki, bunda shaxsning "substansional tomonini" irsiy, kundalik faoliyatda egallagan somatik jabhalar bilan taqqoslaganda, mustaqil strukturaviy tarkib sifatida, alohida reallikka ega emas. Bunday tahlil individual voqelik ustida gap borayotganini bildiradi. A.G.Kovalevning fikricha, temperament tabiiy xususiyatlarning muhimligini bildirib keladi.

B.D.Pariginning fikricha, shaxsning statik tuzilishiga quyidagilar kiradi:

• 
  Umuminsoniy psixologik xususiyatlar
  
• 
  Milliy, kasbiy, iqtisodiy, siyosiy, sinfiy birlikka aloqador ijtimoiy opgina yondashuvlari ham yuksak kozgarish kiritolmadi. Olimlarning shaxsning psixologik mohiyatini tushunchalar tuzish yordami bilan xaspoziga tortadi, lekin unda shaxs "kundalik turmushimizda biz bilgan shaxsning aynan timsolidir" deb ta'riflanadi.
  AQSH psixologi G.Olportning fikricha, shaxs: ichki tizim, "dinamik qurilma", "men", "qandaydir metapsixologik men", ornini psixologik talqin egallaydi.
  

  Psixologlardan T.Parsond, G.Mid va boshqalar "shaxsning rolli tuzilishi nomli "konsepsiyani ishlab chiqib, odamning yaxlit sub'ektiv dunyosini uning psixologik qiyofasini diqqat markazidan, idrok maydonidan chetda qoldiradilar.

  
  Keyingi yillarda chet el psixologiyasida olimlar diqqatini shaxs modelining psixologik omillari tortmoqda. Ularning asosiy variantlari G.Ayzenk, R.Kettell konsepsiyalari bilan bevosita bogp yoki oz miqdordagi "omillar (Ayzenkda ular 2-3 ta, Kettellda esa 20 tadan ziyod) ga asoslangan bozaro aloqalari tavsiflanmay qolgan.