Shevasidagi nomutanosibliklar

Journal of Advanced Research and Stability 
ISSN: 2181-2608 

www.sciencebox.uz/ 
421
“Lifelong Learning and Teaching Problems of XXI Century”
 

 
Special Issue | 2022

4) sayoz til orqa burun undoshi ng qo‗shimcha tovushsiz sof holda talaffuz etiladi: mъn, tↄn, ↄn 
shaklida; 
5) portlovchi j undoshi yo‗q, tojik tilidan kirgan mijgon, ajdarxo, g‗ijjak so‗zlardagi 
sirg‗aluvchi j undoshi bilan qorishiq holda talaffuz qilinadi; 
6) ko‗plik ko‗rsatkich -lar ma‘lum o‗rinlarda qisqarib –la tarzida aytiladi; kъmla, ula kabi; 
7) olmoshlar va ulardan yasalgan so‗zlar aytilishida so‗z o‗rtasi va oxiri ko‗p fonetik 
o‗zgarishlarga uchraydi: kъmla(kimlar), ula(ular), qer(qayer), man(man), san(sen), kъm 
ў(kim u), anavera(ana u yerda) va hokazo; 
8) ko‗makchi fe‘lli so‗z qo‗shilmalarida yetakch va ko‗makchi fe‘l qismlarini qo‗shib talaffuz 
qilish: ko‗tariyuvardi(ko‗tarib yubordi), ovordi(olib bordi) yo‗sinida; 
9) tojikcha so‗z va iboralar ―ikki tilli‖ guruhga nisbatan kamroq, o‗zbekcha so‗z va oboralar 
ko‗proq qo‗llanililadi. 
Quyidagi jadvalda kogon shevasining leksik xususiyati haqida to‗xtalib o‗tamiz. Kogon 
shevasiga oid birliklarni quyidagi LMG (lug‗aviy ma‘no guruh)larga ajratish mumkin: 
Uy anjomlari LMGi 
Adabiy tildagi shakli 
Shevadagi shakli 
Transkripsiya 
Televizor 
Tilizir 
Tъlъzъr 
Deraza 
Tirza 
Tъrzǝ 
Pichoq 
Bichoq 
Bъchↄq 
Tovoq 
Tavaq 
Tǝvaq 
Qozon 
Qazon 
Qǝzↄn 
Dastmol latta 
Dasmollata 
Dǝsmↄlatta 
Choynak 
Choynik 
Chↄynьk 
Obdasta 
Oftobi yoki optoba 
ↄftↄbъ, ↄptↄbↄ 
Vintni buraydigan asbob 
Ochar 
ↄchar 
Sheband 
Oshtaxta 
ↄshtaxta 
Pichoqcha 
Chaqqi 
Chaqqiь 
Sichqon tutish vositasi, 
qopqon 
Xappak 
Xǝppǝk 
O‗qlov 
Tiriosh 
Tъrъↄsh 
Bolta 
Tabar yoki tavar 
Tǝbǝr yoki tǝvǝr 
Tovoq 
Tobaq 
Tↄvↄq 
Sochiq 
Sachoq 
Sachↄq 
Chelak 
Satil 
Satъl 
Sandiq 
Sanduq 
Sandyq 
Kapgir 
Kafgir 
Kǝfgыr