Birikma sarlavhalar:
Ushbu tux sarlavhalar orqali o‘quvchini matn haqida
ko‘proq xabardor qilishga harakat qilinadi. Birikma
sarlavhalami ham hokim
boiagining grammatik shakliga qarab asosiy qismi grammatik jihatdan
shakllangan va shakllanmagan turlarga guruhlash mumkin.
Gap-sarlavhalar:
Ushbu tur sarlavhalar tuzilishi qanday bo'hshidan qat’iy
nazar ma’lum bir xabarni o'quvchiga yetkazishga xizmat qiladi. Misollar «Tanlov
yakunlandi», «Kuchli va iqtidorlilar taqdirlandi», «Havo aynidi...» v.b.
Bunday sarlavhalar asosan xabar berish vazifasini bajarsa-da,
shu bilan birga
murojaat, undash («Ishq sirrin notovonlardin so‘rang» « 0 ‘zAS»), so'roq gap
shaklida sarlavhalar esa murojaatni anglatib ko'pincha tanqidiy matnlarga
qo'yiladi («Tanqidchilik nega sust?», « 0 ‘zAS» 19 yanvar).
Gap sarlavhalaming sodda va qo‘shma gap (qo‘shma gapnmg bog'langan,
ergashgan, bog‘lovchisiz turlari) tarzidagilari matbuotda qo‘llanadi.
Sarlavhalaming funksional xususiyatlarini
tahlil qilar ekanmiz, muallif
mukammal sarlavha tanlashda «nodir
va noyob bir xilqat, o‘ta murakkab va
mukammal bir vujud»12 bo‘lgan tilning boy imkoniyatlaridan
samarali foydalana
olishi muhim ekanligini yana bir bor anglab yetamiz.
Xulosa qilib aytganda, sarlavhalar murakkab ijodiy
nutqiy jarayon natijasi
sifatida yozma nutqda xilma~xil vazifalami bajarib keladi. Ular bajargan vazifalar
o‘zaro bogiiqlikda. birgalikda, aloqadorlikda yuzaga keladi. 0 ‘mi bilan muayyan
bir sarlavhada u yoki bu vazifa kuchli yoki kuchsizroq namoyon boladi. Ulaming
turli xil vazifalami bajarishi, tuzilishi, tarkibi jihatdan xilma-xil ko‘rinishlarda kela
olishi mumkmligi bilan ham izohlanadi.
Do'stlaringiz bilan baham: 
