Shomaksudova, M. Israil \ oav da yozma matn. Nutq va munozara

3. 
Sir, shov-shuv
Insonlar sirlami, shov-shuvlami muhokama qitishni yaxshi ko'radilar, 
ayniqsa, bu muhokamalar u yoki bu imtiyozlami bersa. Hatto hech qanday 
imtiyoz bermasa ham qiziquvchanlik insonlarga xos. Aynan shu xususiyatni 
inobatga olib, gazetxonni matnga qiziqtirish mumkin.
4. 
Raqamlar
Sarlavhadagi raqamlar materialni o‘zlashtirish hajmdorligi yoki oddiyligini 
shartli miqdoriy koisatkichi vazifasini o‘taydi. Bosliqacha qilib aytganda, 
raqamlar bu gazetxonning u yoki bu matn o'qishidan oladigan foyda o'lchovidir. 
Raqam qanchalik katta boMsa, material shunchalik foydali tuyuladi. Bu ma’noda 
hajm gazetxonni o‘ziga kuchli jalb qiladi. Raqam qanchalik kichik bo‘lsa, 
shunchalik oson va amalda qo‘llashga qulay tuyuladi. Bunday raqamli sarlavhalar 
o‘zining yengilligi va titiiqligi (realligi) bilan jalb qiladi. Muallif auditoriyani 
monipulyatsiya (insonni boshqaiish) foydali axborotni tijoriy maqsad bilan 
aralashtirishi lozim.
Misollar.
Hamma uchun sevimli inson bo ‘lishning 100 va lusuli
Sizni 20 daqiqada superqahramon qiladigan kitob
Ilhom topishning 5 ta ishonchli usuli
Boshlang ‘ich dasturlovchilaming 24 ta xatosi
5. 
Urg‘u berish
Sarlavhadagi urg‘ular sifat jihatidan yangi xususiyatlar bilan boyitadi va 
kuchaytiradi. Urg‘u aslida o‘zi oddiy, unchalik ajralib turmaydilan so‘zlar bo'lislu
54

---

mumkin, biroq ular sarlavhada kelganda va yirik shriftlar biian yoki kursiv bilan 
yoxud qalin shrift bilan, yoki boshqacha rangdagi shrift bilan, harflami ochib 
(ajratib) berilishi mumkin. Urg‘uning o‘ziga xos xususiyati shundaki, u har doim 
nimagadir alohida e’tibomi qaratadi.
6. 
Qo‘rquv uyg‘otish
Bu nihoyatda kuchli ta’sir qiluvchi omil. Agar sarlavhalaming mazmunida 
qo‘rquv uyg'otish elementlari bo‘lsa, maqola auditoriyani asosiy matnni o‘qishga 
undaydi. Chunki inson instinktiv barcha salbiy omillardan himoyalanishga intiladi. 
Agar maqolada o‘zini qutqarish va muhofazalashga bittagina imkoniyat bo‘lsa 
ham, inson uni o‘qiydi.
7. Kafolatlar
Kafolatlar - qo'rquvdan kelib chiqadigan omil. Inson o‘zining 
himoyalanganligini his qilsa, u matnga moyil bo‘lib, uni o‘qiydi.