Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таълим вазирлиги фарьона политехника институти


Download 0.9 Mb.
bet12/59
Sana04.04.2023
Hajmi0.9 Mb.
#1325717
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   59
Bog'liq
Soliq va soliqqa tortish-2222

Назорат саволлари.

  1. Солиы тизими деганда нимани тушунасиз?

  2. Солиы элементларини тушунтириб бера оласизми?

  3. Солиы тизимининг вазифалари нималардан иборат?

  4. Солиы тизимидаги ижтимоий имтиёзлар деганда нимани тушунасиз?

  5. Солиылар ыайси белгилари бщйича гурухланади?

  6. Бевосита ва билвосита солиылар деганда нимани тушунасиз?

  7. Реал вашахсий солиыларни шархлаб беринг.

  8. Юридик ва жисмоний солиы тщловчилар деганда кимларни тушунасиз?

  9. Щзбекистон Республикасида аъолидан ыандай солиылар щндирилади?

  10. 10.Умумдавлат ва маъаллий солиыларга ыандай солиылар киради?



3-МАВЗУ: ЩЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДА СОЛИЫ
ТИЗИМИ ВА СОЛИЫ СТАВКАЛАРИ

Режа:




  1. Щзбекистонда солиы солиш тизими ва унинг асосий элементлар.

  2. Солиы ставкаларнинг турлари ва солиы деклорацияси.

  3. Щзбекистон Республикасида солиы тизимини кайта ыуришнинг зарурлиги.



Тянч иборалар:солиы солиш тизими, элемент,солик тщловчи, солиыыа тортиш об’екти, солиы базаси, солиы бирлиги, солиы ставкаси, махаллий солиылар, умумдавлат солиылари, эгри солиы, тщьри солиы


1.Щзбекистонда солиы солиш тизими ва унинг асосий элементлари

Биз аввало солиы тизими ва солиы солиш тизими тушунчаларни бир-биридан фарыини билишимиз зарур. Бу ерда назарий жихатдан солиы тизими солиылар йигиндиси тушунилади. Солиы солиш тизими эса ташкилий жихатдан, тузилиш усуллари йигиндиси тушунилади, я’ни солиы солиш тизими амалий услублар йигиндисидир.


Шундай ыилиб, солиы солиш тизими деб, Олий мажлис томонидан белгиланган ва ижрочи идоралар томонидан ундириладиган солиыларни тузилиш усуллари ва тамойиллари йигиндисига айтилади. Бу тизимнинг урни жамиятнинг ижтимиой-иытисодий тизими билан аниыланади.
Щзбекистоннинг ижтимиой-иытисодий тизими бозор иктисдиети билан ифодалар экан унинг солиы тизими ъам бозор муносабатлари билан аниыланади.
Хозирги даврда Щзбекистоннинг солиы солиш тизими давлатнинг бозор иытисодиёти шароитидаги функцияларни маблаь билан та’минлаш билан ифодаланади.
Солиы солиш тизимининг бир ыанча элементлари мавжуд ва булар ыуйидагилардан иборатдир: солиы суб’екти, об’екти, манбаси, солиы ставкаси, солиы солиш бирлиги, солиылардан имтиезлар ва бошыалар киради.
Солиы суб’екти бу солиы муносабатларни ташкил ыилувчилар. Буларга асосан солиы тщловчилар: юридик шахслар корхона, ташкилот, фирма ва жисмоний шахслар-аъоли киради. Иккинчи томондан солиы суб’ектига давлат киради, я’ни солиы олувчи.
Солиы об’екти – бу солиы солинадиган даромад, нарса (буюм), мулк, ыиймати, товар, ер майдони, от кучи ва бошыалар. Кщпинча солиы номи об’ект номи билан аталади. Масалан, ер солиьида ёки даромад солиьида.
Солиы навбати – бу солиы тщловчи (суб’ект) нинг даромадидир. Даромад, ялпи даромад, тушум. Ба’зи солиыларда солиы об’екти ва манбаси бир бщлади. Масалан, корхоналар даромадига солиыда об’ект ялпи даромад, солиы манбаси даромаддир. Аъолининг даромад солиьида об’ект ялпи даромади, манба ъам ялпи даромад.
Солиы тизими деганда моъияти жихатидан бир хил бщлган ва марказлашган пул фондига тушадиган солиы турларининг йигиндиси тушунилади.
Тизим – бу йигма тушунчадир. Бу тушунчада солиыларнинг бир-бири билан богликлиги ъам ифода этилган.
Солиы тизимини ыуйидаги гурухларга бщлиш мумкин:
Солиы тизимини солиы об’ектига ыараб уч гурухга бщлиш мумкин: оборотдан, даромаддан ва мулклар ыийматидан олинадиган солиылар. Оборотдан олинадиган солиыларга кщшилган ыиймат солиьи, акциз солиьи, конлардан фойдаланганлиги учун солиг, божхона божи киради. Даромаддан олинадиган солиыларга фойда солиьи ва даромад солиглари киради.
Мулклардан олинадиган солиыларга мол-мулк солиьи ва ер солиылари киради.
Иытисодий мохиятга ыараб тщьри ва эгри солиыларга бщлиш мумкин.
Тщьри солиылар бевосита даромад олувчимулк эгасининг даромадларидан (фойдаларидан) олинади. Бундай солиылар хуыуыий ва ъаыикий солиы тщловчи битта шахс бщлади. Солиы илгарида аниы белгиланган бщлади.Унинг манбаи бщлиб корхона ва ташкилотларнинг хщжалик фаолияти натижасида эришилган молиявий якун ъисобланади. Аъоли солиыларида эса солиы манбаи бщлиб тщьридан-тщьри аъолининг даромади ъисобланади. Фойда (даромад) солиьи, ер солиьи ва даромад солиьи тщьри солиыларнинг энг йирик даромаддир.
Эгри солиылар корхона ва ташкилотлар фаолиятининг молиявий якунига боглик бщлмайди. Улар сотилаетган товарлар ва хизматлар оборотига (бахосига) устама тарзда белгиланади. Улар сщзсиз товар ыиймати ва хизмат суммасини оширади ва исте’молни камйтирилади. Бу солиыларни ба’зан исте’мол солиылари деб ъам аталади. Бундан караганда , уларни гуе махсулот сотувчи ёки хизмат курсатувчи тщлаетган бщлади. Аслида эса уларнинг ъаыикий тщловчиси товар ва хизматларни исте’мол ыилувчилар бщлади. Эгри солиылар гурухига кщшилган ыиймат солиьи, акциз солиьи ва божхона божлари киради.



Download 0.9 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   59




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling