Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таълим вазирлиги

Suyuqlik harakatining Eyler differensial tenglamasi
Бу тенгламани келтириб чиқариш учун турғун ҳаракат қилаётган идеал суюқлик оқимидан элементар кичик заррачага ҳаракат пайтида тинч ҳолатда таъсир қилаётган кучларнинг тақсимланишини кўриб чиқамиз.
Элементар заррача паралеллепипед шаклига эга. Паралеллепипеднинг қирралари dx, dy ва dz га тенг бўлиб, х, у ва z ўқларига параллел. Унинг хажми dV. Эйлернинг мувозанат тенгламасига мувофиқ оғирлик ва гидростатик кучларнинг координаталар ўқига проекцияси қуйидагича:



х ўқига
y ўқига
z ўқига
Параллелепипед хажмидаги суюқлик массаси: dm = dx dy dz суюқлик x, y ва z ўқларда w_x, w_y ва w_z тезлик билан ҳаракатланса, унинг тезланиши dw/dt тенг бўлиб, ўқларга нисбатан тезланишнинг проекцияси эса dw_x/dt , dw_y/dt ва dw_z /dt бўлади.
Динамиканинг асосий қонунига асосан:

Қисқартиришлардан сўнг қуйидаги тенгламалар системасига эга бўламиз:

Бу тенгламалар турғун оқим учун идеал суюқликлар ҳаракатини ифодаловчи Эйлернинг дифференциал тенгламасидир.

Назорат саволлари

1. 
   Техникавий гидравликанинг вазифаси нимадан иборат?
   
2. 
   Суюқликларнинг асосий физик хоссаларини айтинг?
   
3. 
   Гидростатик босим деб нимага айтилади?
   
4. 
   Гидравлика неча қисмдан иборат?
   
5. 
   Зичлик деб нимага айтилади, уни формуласини ёзинг?
   
6. 
   Қовушқоқлик деб нимага айтилади?
   
7. 
   Солиштирма иссиқлик сиғими деб нимага айтилади?
   
8. 
   Суюқлик тезлиги ва сарфини қайси тенгламалар ёрдамида ҳисоблаш мумкин?
   
9. 
   Ньютон суюқликларнинг асосий хусусиятларини айтинг.
   
10. 
    Ноньютон суюқликларнинг асосий хусусиятларини айтинг.
    
11. 
    Суюқлик оқимининг моддий балансини ёзинг.
    
12. 
    Эйлер дифференциал тенгламасини келтириб чиқариш учун қандай кучлар тақсимланишини кўриб чиқамиз?
    
13. 
    Эйлернинг дифференциал тенгламасини ёзинг.