Щзбекистон республикаси олий ва щрта махсус таълим вазирлиги

Mavhum qaynash qatlamli skrubber. Bunday gaz yuvuvchi qurilmaning chizmasi 7.7-rasmda ko‘rsatilgan. Silindrsimon qobiq (4) ning pastki tayanch (5) va yuqorigi chegaralovchi (2) panjaralari oraligida nasadka qatlami mavjud. Nasadka sifatida ichi bo‘sh yoki yaxlit sharlar ishlatilishi mumkin. Panjara (5) bir vaqtning o‘zida nasadka uchun tayanch va gazni bir tekisda tarqatuvchi qurilma vazifasida xizmat qiladi. Nasadka qo‘zg‘almas qatlamining balandligi 200-300 mm, panjaralar oralig‘idagi masofa esa 1200-1500 mm bo‘lishi mumkin. Sharlar polietilen, polistirol, rezina, shisha va boshqa materiallardan tayyorlanadi; sharning diametri qurilma diametrining 0,1 ulushidan katta bo‘lmasligi kerak. Bu turdagi sanoat qurilmalarining diametri 6,5 m gacha bo‘lishi mumkin.

7.8 – rasm. Aylanib yuruvchi nasadkali va suyuqlik sirkulyatsiya qilib beriladigan chang tutgich. 1 - nasos; 2 - shlam yig‘ich; 3 - qurilma kubi; 4 - separator; 5 - uyurma hosil qiluvchi qurilma; 6 - qurilmaning ish sohasi; 7 - aylanib yuruvchi nasadkali qatlam; 8 - tayanch panjarasi; 9 - quyilish trubasi; 10 - changli gaz kiradigan shtuser; 11 - forsunka; 12 - tozalangan gaz chiqadigan potrubok.

7.7 – rasm. Mavhum qaynash holatidagi sharsimon nasadkali skrubber.
1 - tomchi ushlagich; 2 - yuqorigi chegarali panjara; 3 - nasadka qatlami; 4-silindrsimon qobiq; 5- pastki tayanch panjarasi.

Qaynovchi qatlamli nasadkali skrubberlarda ko‘pincha past unumli va shar shaklidagi nasadkali ishlatiladi. Qurilma to‘la mavhum qaynash rejimida ishlaydi. Uning yuqori qismidan suyuqlik forsunka yordamida sochib turiladi. Gazning tezligi 4-6 m/s bo‘ladi. Mavhum qaynash holatidagi nasadkalar ta’sirida gaz oqimi turbulizatsiya qilinadi, fazalar o‘rtasidagi yuza ko‘p marotaba yangilanadi, oqibatda gaz bilan suyuqlik yaxshi kontaktga uchraydi.

Toshkent kimyo-texnologiya instituti «Kimyoviy texnologiya jarayonlari va qurilmalari» kafedrasida qaynovchi qatlamli nasadkali skurubberlar uchun nasadkaning turli xillari-kublar, halqachalar, har xil qarshilik koeffitsientiga ega bo‘lgan sharlar ishlab chiqarishga joriy qilindi va natijada qurilmaning samaradorligi ikki marta ortdi.
Aylanib yuruvchi nasadkali skrubberlar. Hozirda mavhum qaynash qatlamli gaz yuvuvchi qurilmalarning qator samarali konstruksiyalari ishlab chiqildi. Jumladan, Toshkent Davlat texnika universiteti mutaxassislari tomonidan aylanib yuruvchi nasadkali skrubberning bir necha yangi turlari taklif etildi. Nasadkalar aylanib yuruvchi holatga yetganida qatlamdagi bo‘sh hajmning ulushi  = 1 bo‘ladi. Ushbu skrubberlar Chirchiq shahridagi O‘zbekiston qiyin eruvchan va o‘tga chidamli metallar kombinatining gazlarni changdan tozalash sistemasida muvaffaqiyatli ishlatilmoqda.
7.8-rasmda aylanib yuruvchi nasadkali va suyuqlik sirkulyatsiya qilib beriladigan skrubberning sxemasi ko‘rsatilgan. Qurilmaga suyuqlik markazdan qochma nasos (1) yordamida beriladi. Changli gaz panjara (8) ning pastki qismiga shtuser (10) yordamida yuboriladi. Gaz kiradigan shtuser vertikal, o‘qqa nisbatan 5-10° qiyalik bilan o‘rnatilgan. Suyuqlik panjara yuzasi tomonga qarab, sochib beruvchi qurilma (2) yordamida tarqatiladi. Panjaraning ustnda nasadka qatlami (7 ) joylashgan. Panjara orqali o‘tgan gaz oqimi nasadkalarni aylanib yuruvchi holatga keltiradi. Gazning tezligiga ko‘ra suyuqlik panjara orqali qisman agdarilib, qurilmaning kub qismiga tushadi yoki ish zonasi (6) orqali qurilmaning yuqorigi qismidagi separator (4) ga o‘tadi. Separatorda markazdaq qochma uyurma hosil qiluvchi (5) yordamida suyuqlik gazdan ajraladi. Ajralgan suyuqlik quyilish trubasi (9 ) orqali shlam yiggichga tushadi. Tozalangan gaz patrubok (12) orqali atmosferaga chiqariladi, Gazning tezligi 3-12 m/s chegaralarida o‘zgarishi mumkin.