Щзбекистон Республикаси Олий ва Щрта махсус таoлим вазирлиги

M unozarali savol. Khrgazmali-harakat tafakkur nima?

Esda sao’lang! Tarixiy tarao’o’iyot boso’ichida odamlar ijtimoiy turmushda voo’e bhlgan munozarali savollarning aksariyatini amaliy yhl bilan xal qilganlar, shuningdek ularga nisbatan munosabat ‘am amaliy faoliyatdan kelib chio’qan xolda amalga oshirilgan. Narsa va xodisalar yuzasidan nazariy fikr bildirish esa tarixiy tarao’o’iyotning bir-muncha keyingi davriga thri keladi. Er yuzasida fanlarning kelib chio’ishi haqidagi bizgacha etib kelgan ma’lumotlar mazkur muloxazamizga dalil bhla oladi. O’adimgi avlod va ajdodlarimizda er maydonini o’adam bilan hlchash, ko’z bilan chamalash bhyicha amaliy bilim -larning thplanishi natijasida geometriya fani kashf qilingan. Kishilarnnng barmoo’ bilan xisoblash turmush talabini o’ondira olmagandan shng—matemati­ka, narsa va xodisalarning tasviri, shartli belgilarni o’oldirilishi yakuni sifatida tarix fani kabilar vujudga kelgan. Er yuzasida amaliy bilimlar thplanishi asosida asta-sekin nazariy umumlashmalar barpo bhla boshlagan, turli soxaga taalluo’li informatsiyalarning sistemalashishi natijasida fanlar xosil bhlgan. Shuning uchun insonning amaliy va nazariy faoliyati o’zaro uzviy aloo’ada bhlib, ‘amisha biri ikkinchisini tao’ozo etadi. Genetik kelib chio’ishi nuo’tai nazaridan amaliy faoliyat birlamchi xisoblanib, obrazlar, tasavvurlar va fikrlarni aks ettiruvchi nazariy faoliyat esa amaliy faoliyatning ma’lum tarao’o’iyot chho’o’isiga chio’o’qandan shng ajralib chio’qan. Mazkur protsess bir necha hn ming yillar davomida yuzaga kelgan.

Agarda insoniyatning tarixiy tarao’o’iyoti munozarali savolsidan chetlashib, ushbu masalani olib o’arasak u xolda amaliy faoliyat birlamchi ekanligiga qanoat xosil qilamiz.

Munozarali savol. Khrgazmali-obrazli tafakkur nima?

E’tibor qiling! Inson tomonidan bevosita idrok qilinayotgan predmetlar emas, balki fao’at tasavvur qilinayotgan narsa va xodisalar haqida fikrlashdan iborat tafakkur turi khrgazmali-obrazli tafakkur deb ataladi.