Щзгармас ток машиналари

Чўлғамнинг ўрамидаги ва ғалтагидаги э.ю.к.

Чўлғамнинг ўрамларидаги э.ю.к.нинг шаклини яхшилаш учун ўрамнинг қадами қутб бўлинмасига нисбатан бироз қисқартирилади, у холда, ўрамнинг нисбий қадами бирдан кичик бўлади.

Бу ерда у- чўлғамнинг қадами, τ- қутб бўлинмаси.
Ўрамнинг иккала актив томонларидаги э.ю.к. Е`<sub>у</sub> ва Е``<sub>у</sub> лар ўзаро тенг бўлиб, фаза бўйича βπ бурчакга бурилган бўлади, чунки ўрамнинг актив томонлари магнит майдонда бир бирига нисбатан худди шундай бурчакга бурилган.
Чўлғамнинг ўрамида индукцияланган эюк ўтказгичларда индукцияланган эюк ларнинг геометрик фарқига тенг
E<sub>yp</sub>=E` _у - E``_у (16.11)
ёки юқоридаги ифодага асосан
E_yp=2E_ysin (16.12)
Бу ифодадаги
K_қ=sin (16.13)
Чўлғамнинг қисқартириш коэффициенти дейилади. Бу коэффициент қисқартирилган қадамли ўрамдаги э.ю.к. нинг камайишини кўрсатади.
Ғалтакдаги э.ю.к.ни аниқлашда ўрамлар сонини ҳисобга олиш керак.
E_{ғ қ}=w_к E_yp (16.14)
Юқоридаги ифодаларга асосан
E_ғ =2 fw_ғ к_оғK_қ В_l_ (16.15)
Битта қутб ўзагидаги магнит оқим
Ф= В_уртl_= В_l_ (16.16)
У холда ғалтакдаги э.ю.к.
E_ғ =π fw_ғ к_оK_қ Ф_ (16.17)


Ғалтаклар гурухидаги э.ю.к.

Ўзгарувчан ток машинасининг чўлгамида керакли кучланишни олиш учун хар бир қутб ўзагининг тагида жойлашган бир нечта паз битта фазага таалуқли бўлади. Бу пазларда жойлаштирилган секциялар бир-бири билан параллел ёки кетма-кет уланиб, фаза чўлгамнинг ғалтаклар гурухини ташкил этади. Ғалтаклар гурухига кирувчи ғалтаклар сони q билан белгиланади. У ҳолда ғалтаклар гурухида индукцияланган э.ю.к.

E_q=qE_ғ (16.18)
Бу ерда
K_Т= (16.19)
бўлиб чўлғамнинг тарқалиш коэффициенти дейилади.
Бу ерда d- фаза зонасининг бурчаги деб аталади.
Агар ҳар бир фаза чўлғами n та ғалтаклар гурухидан иборат бўлса, у холда фаза чўлғамларидаги э.ю.к.


E =π f n qw_ғ к_оK_ТK_қ Ф= π fwк_оK_ч Ф (16.20)

Бу ерда w=n qw_ғ – фаза чўлғамнинг ўрамлар сони.

K_ч =K_ТK_қ – чўлғамнинг коэффициенти.