“Ўсимликлар ҳимояси” ТЎплами беда экини зарарли

A
GRO
B
A
NK
Одатда, ҳар бир уруғқа фақат битта тухум қўйилади; дуккак 
ичида эса уруғларнинг ҳаммасига тухум қўйилган бўлиши мумкин. 
Урғочи уруғхўр уруғнинг ривожланиш даражасини ҳамда унга ту-
хум қўйилган қўйилмаганлигини мўйловлари билан дуккакни пай-
паслаб аниқлай олади. Битта урғочи уруғхўр 24–66 та тухум қўяди. 
Тухумнинг инкубацион даври 3–6 кун давом этади. Зараркунанда-
нинг тухумдан имаго стадиясигача ривожланиш даври ёз вақтида 
24–27 кун давом этади. Марказий Осиёда уруғхўр бир ёзда 3–4 бў-
ғин беради. Иккинчи ва учинчи бўғин личинкаларининг бир қисми шу 
йилнинг ўзида ўсиб етмай, диапаузага киради ва иккинчи йилнинг 
кўкламигача ҳаракатланмай ёта беради.
Беда уруғхўрининг зарарини анча камайтирадиган кўпгина 
паразитлар бор, ҳозирча улардан тўққизта тур аниқланди. Бу па-
разитлар Habrocytus medicaginis Gsah; Tetrastichus bruschophagii 
Ash; Eupelmus microzonus Forst. Liodon-tomerus per plexus Gah; 
Tetrastichus brevicornis Ness; Tetrastichus sp; Habrocytus sp; 
Eurytoma sp. ва Е.atropurpureus Dalm. лардан иборат, уларнинг 
баъзилари иккинчи даражали паразитлар бўлиши ҳам мумкин.
Беда уруғхўрига қарши курашдаги асосий тадбир беда уруғини 
тозалашдир. Бу иш уруғ тозалаш пунктларида бажарилиб, уруғлик 
экиш кондициясига етказилади. Шунингдек, уруғлик омборларда 
кимёвий усулда тозаланади, шу билан бирга уруғлик экишдан бир 
ярим–икки ой олдин нафталинга булғаб олиниб, пишиқ қопларга со-
либ қўйилади. Бунда 1 тонна уруғликка З кг нафталин сарфланади.
Экишдан олдин уруғлик яна (агар зарурият бўлса) сувга ош 
тузи ёки аммиакли селитра қўшиб тайёрланган 15 фоизли намакобга 
2–3 минут солиб қўйиб тозаланади. Бунда соғлом уруғлар намакобга 
ботиб кетади, шикастланган уруғлар эса намакобнинг юзига чиқади. 
Соғлом уруғлар ажратиб олиниб, дарҳол сувда ювилади ва соя жойга 
юпқа қилиб ёйилиб қуритилади, шикастланган уруғлар йўқотилади.
Бедани янчиш ва хиллаш вақтида ҳосил бўлган чиқитлар ҳам-
да пуч уруғлар мартнинг ярмидан кечиктирилмай молларга егизила-
ди, ҳеч нарсага ярамайдиган чиқитлар эса шу ондаёқ йўқотилади. 
Уруғ ҳосилини ўриб-йиғиб олишда уруғлар мумкин қадар кам тўки-
лишига эътибор берилади. 

---

35
БЕДА ЭКИНИ ЗАР
АР
ЛИ ОРГ
АНИЗМЛАРИГ
А ҚАРШИ КУР
АШ
Бедадан бўшаган далалар кузда чуқур қилиб шудгорланади. 
Уруғлик бедапоялар иккинчи йилдан бошлаб эрта кўкламда чим-
қирқарли плуг билан 23–25 см чуқурликда қайта ҳайдаб турила-
ди.

---

36