Sinf rahbari ishni rejalashtirish va xisobga olishda pedagogik jamoaning o’rni

Kurs    ishining  tarkibi:  Kirish,  Asosiy    qism,  xulosa  va  adabiyotlar  

ro„xatidan iborat. 

 

 

 

 

 

 

 

---

 

8 

Asosiy qism 

1.Sinf rahbari ishining asosiy qismlari. 

         O‟quvchilarga tarbiya berishning umumiy rejasida sinf rahbarining shu sinfda 

dars  beradigan  barcha  o‟qituvchilar    bilan  hamkorlikda  olib  boradigan  tarbiyaviy 

ishlari  markaziy  o‟rinni  egallaydi.  Xar  bir    o‟qituvchisi  o‟quvchilarni  o‟qitibgina 

qolmasdan,  balki  ularga  ta`lim  ham  beradi,  ularning  ilmiy-ma`naviy  

dunyoqarashini  va  ma`naviy  qiyofasini  shakllantiradi.  U  tarbiya  berish  vazifasini 

asosan  ta`lim  berish  jarayonida,  darsda  xal  etadi.  Shu  bilan  birga,  u  darsdan 

(sinfdan)  tashqari  tarbiyaviy  ishlarni  yulga  quyishda  ham  ishtirok  etadi.  Masalan, 

o‟qituvchilar  o‟quvchilarga  ma`naviy-siyosiy  tarbiya  berishda  sinf  rahbarlariga 

yordam beradi-lar, o‟quvchilar madaniy dunyoqarashini boyitishda, ularga estetik, 

jismoniy va mehnat tarbiyasi berishda ko‟maklashadilar. 

        Sinfda  tarbiyaviy  ishlarni  asosiy  yo‟lga  qo‟yuvchi,  o‟quvchilarning  birinchi 

tarbiyachisi  va  murabbiysi  sinf  rahbaridir.  Maktab  direktori  tajribali  va  obro‟yli 

o‟qituvchilardan  sinf  rahbari  tayinlaydi.  Unga  bolalar  hayotini  yo‟lga  qo‟yish, 

jamoni uyushtirish va uni tarbiyalash mas`uliyati, sinfdagi o‟quv-tarbiya ishlariga 

javobgarlik  yuklanadi.  U  tarbiyachi  sifatida  o‟quvchilarni  xar  tomonlama  kamol 

topishi  to‟rrisida,  ularni  mxnatsevarlik,  axl  jamo,  milliy  mafkuraviy    ruhida 

tarbiyalash  to‟g‟risida,  o‟quvchilar  bilimini  oshirish  va  sinfda  tartib-intizomni 

mustaxkamlash  to‟g‟risida  g‟amxo‟rlik  qiladi.  Sinf  rahbari  bu  ishlarning 

hammasini  xavaskor  kishi  sifatida  emas,  balki  rasmiy,  mas`ul  shaxs  sifatida 

bajaradi.  U  maktab  rahbarlari  oldida,  xalq  maorifi  organlari  oldida  o‟ziga 

topshirilgan sinfda g‟oyaviy-siyosiy ishlarning ahvoli uchun, tarbiyaviy ishlarning 

mazmuni va yo‟lga qo‟yilishi uchun javobgardir. 

     Sinf rahbarining asosiy vazifasi o‟quvchilarga tarbiya berish va ularni do‟stona 

bir  jamo  qilib  jipslashtirishdan  iborat.  Albatta,  o‟z  sinfidagi  o‟quv  ishlari, 

o‟quvchilar  bilim  darajasini  oshirish  masalalari  ham  uning  e`tiborini  jalb  etadi. 

Ammo  bu  masalalarni  xal  etishga  u  avvalo  tarbiyachi  sifatida  yondashadi.U  eng 

asosan  tarbiya  berish  vositalari  orqali  (o‟quvchilarda  o‟quv  vazifasiga  nisbatan 

ongli  va  mas`uliyat  bilan  munosabatda  bo‟lishni  tarbiyalash,  hamda  

---

 

9 

o‟quvchilarning o‟zapo yordamini yo‟lga qo‟yish, ularni maktab kundalik rejimiga 

rioya qilishga o‟rgatish va shu kabilar) ta`lim berish sifatini oshirishda shu sinfda 

dars  beradigan  barcha  o‟qituvchilarga  yordam  beradi.  Har  qaysi  sinfda  muayyan 

o‟qituvchilar jamosi  ish olib boradiki, bu jamo o‟quvchilarga qo‟yiladigan yagona 

talabga amal qilishi, ular bilan individual ish olib borishni amalga oshirishi kerak. 

Odatda, bu jamoning tashkilotchisi va etakchisi sinf rahbari bo‟ladi. U sinfida dars 

beradigan  o‟qituvchilar  olib  boradigan  o‟quv-tarbiya  ishlarining  xususiyatlarini 

o‟rganadi,    ularning  o‟quvchilarga  qo‟yadigan  talablari  hamda  o‟quvchilar  bilan 

o‟zaro  aloqalarini  o‟rganadi,  ayrim  o‟quvchilar  xulq-atvori  haqida,  ularga  ta`sir 

ko‟rsatish  metodlari  haqida  o‟qituvchilar  bilan  fikrlashib  turadi.  Uning  muhim  

vazifasi  o‟qituvchilarning  tarbiyaviy  ish  faoliyatlarini  birlashtirib,  yo‟naltirib 

borishdan iborat. 

        Sinf  rahbari  maktab  pedagogik  jamosi  va  pedagogik  kengashning    a`zosidir.  

U  barcha  tashkilotchilik  va  tarbiyaviy  ishlarni  faqat  yolg‟iz  o‟zi  emas,  balki  

maktab direktori va uning yordamchilari  rahbarligida,  o‟z  sinfida dars beradigan  

fan  o‟qituvchilar  bilan  mustahkam  hamkorlikda  olib  boradi.  O‟qituvchilar, 

o‟quvchilar  va  ota-onalar  majlislarini  o‟tkazishda,  sinfda  ijtimoiy-foydali  ishlarni 

tashkil  etishda,  ekskursiya  hamda  sayyohatlarga  tayyorlanish    va  ularni 

o‟tkazishda,  kitobxonlar  konferentsiyalari,    disputlar,  fan  va  texnikaga 

bag‟ishlangan  kechalar  o‟tkazishda  yordam  beradilar.            Sinf  rahbari  ish  rejani 

tuzib  chiqib,  direktorga  tasdiqlatadi,  o‟quvchilarga  beriladigan  ta`lim  va  tarbiya 

birligini  ta`minlashning  konkret  yo‟llarini  belgilab  chiqadi.  o‟qituvchilarning 

sinflar  bo‟yicha  bo‟ladigan  kengashlarida  sinfda  va  sinfdan  tashqarida 

o‟tkaziladigan tarbiyaviy ishlarni yo‟lga qo‟yish masalalari kelishib olinadi. 

      Sinf  rahbari  o‟z  sinfidagi  o‟quvchilar  bilan  boshqa  o‟qituvchilarga  qaraganda 

ko‟proq  muomala  qiladi.  Uning  o‟quvchilar  bilan  muomalasini  tanaffus 

qo‟ng‟iroqlari  cheklab  qo‟ymaydi.  U  darsdan  keyin  ham  tarbiyachi,  sinf  jamosi 

hayoti va faoliyatini yo‟lga quyuvchi sifatida ish olib boradi. 

           Direktor va uning o‟rinbosarlari sinf rahbari ish faoliyatini boshqarib turadi. 

Sinf  rahbarining  burch  va  vazifalari  «Sinf  rahbari  to‟g‟risida  nizom»  da  va 

---

 

10 

«umumiy o‟rta talim maktabi ustavi» da yoritib berilgan.  Sinf rahbarining burchi 

juda keng va ko‟p tomonlamadir. Ammo  undan direktor o‟rinbosari qilishi kerak 

bo‟lgan  ishlarni  talab  qilmaslik  lozim»  Afsuski,  ba`zi  maktablarda  bu  hol  sodir 

bo‟lib  turibdi.  Ba`zan  maktab  rahbarlari  sinfdagi  tarbiya  va  ta`limning  ahvoli 

uchun  barcha  mas`uliyatni  sinf  rahbarlari  zimmasiga  yuklashga  moyil  bo‟ladilar. 

Ishga  bunday  yondashish  noto‟g‟ri.  Sinf  rahbari  ma`muriy  shaxs  emas,  balki 

tarbiyachidir,  u    sinfdan  va  maktabdan  tashqari  tarbiyaviy  ishlar  tashkilotchisi 

bo‟la  olmaydi.  Sinfda  o‟quv-tarbiya  ishlarining  ahvoliga  uning  mas`uliyata  juda 

katta,  lekin  bu  mas`uliyatni  boshqa  o‟qituvchilardan  olib  qo‟ymaslik  zarur.  Har 

qaysi  o‟qituvchi  o‟z  sinfidagi  tarbiya  hamda  ta`lim  sifati  uchun,  tartib-intizom 

uchun  javob  beradi,  u  noshud  va  intizomsiz  bolalarni  to‟g‟ri  yo‟lga  solishga 

qatnashmay tura olmaydi. 

   Sinf  rahbarining  vazifasi  va  uning  tarbiyaviy  ish  faoliyatining  asosiy  mazmuni 

o‟quvchilarga  ma`naviy-axloqiy  tarbiya  berishning  umumiy  vazifalaridan  kelib 

chiqadi va maktab hamda sinf hayoti va faoliyati konkret sharoitlari bilan bog‟liq 

bo‟ladi.  Sinf  rahbari  o‟zining  kundalik  ishida  o‟quvchilarda  ilmiy  dunyoqarashni 

tarkib  toptirish,  ularni  ma`naviy-axloqiy,  mehnatservarlik  va  mehnatga  ongli  

munosabatda bo‟lish ruhida tarbiyalash ishini amalga oshiradi. 

   Sinf rahbari  olib boradigan  asosiy tarbiyaviy ishlarni qismlarga bo‟lib ko‟rsatib 

o‟tamiz.