Sinf VIII 1-dars

10- dars. Axborot migdori va uzatish tezligi.


Darsning magsadi:
0`quvchi1arga axborot miqdori va uzatish tezligi, ularning o'Ichov birliklari hagida ma'lumot berish.
Asosiy tushunchalar:
Axborot migdori, uzatish tezligi, ularning o'ichov birliklari. Mavzuni boshlashga hozirlik:
Informatika va hisoblash texnikasi asoslari darsligi. 0`gituvchi tomonidan kompyuterlar ishga hozirlanadi. Mavjud elektron darslik va elektron go`11anma1arni kompyuterga yuklab, ishchi holatga keltiriladi.
Mavzuni yoritish:
Axborotni o'lchash masalasi axborotni ikkilik sanoq sistemasida ifodalashga o`tilganidan keyingina ha1 ьо`дi. Axborotning eng kichik o'lcho<sup>y</sup> birligi sifatida bit gabul gilindi. Bit axborotning ikkilik kodidagi 0 yoki 1 ragamini saqlash uchun kerak bo`lgan xotiraning eng kichik gismidir. U ingiliz tilidagi binary digit so`zlaridan olingan va „ikkilik raqami" degan ma'noni anglatadi. Masalan, 100101101 да 9 bit axborot bor, chunki unda 9 ta ragam (0 va 1) ishtirok etgan.
Bitdan kattaroq o'lchov birligi sifatida bayt qabul gilingan:


1 bayt = 8 bit.

Kompyuter klaviaturasidagi 256 на belgining ixtiyoriysini kodlash uchun 8 bit kerak bo`1adi, ya'ni 28=256.

Masalan, 10100101 да 8 bit yoki 1 1mA axborot bor. Shu­ningdek, 1011010100100011 да esa 2 1mA axborot bor.
Shunday gilib, axborotning ikkilik kodida nechta ragam bo`1sa, shuncha bit va nechta 8 ta ragamdan iborat guruhlar bo`1sa, shuncha bayt hajmga ega axborot bor deyiladi.
Baytdan katta o'lchov birligi ham mavjud. U kilobayt deb nomlanadi va 2¹⁰ baytga teng, ya'ni

1 kilobayt ⁼2¹⁰ bayt = 10241mA.

„Kilobayt" ni odatda „Kb" deb gisgartirib yoziladi.

Shu kabi, „kilobayt" dan katta o'lchov birliklari ham bor. Ularni „Megabayt" (МЬ) va „Gigabayt" (Gb) deb yuritiladi:


1 megabayt = 2¹⁰ kilobayt = 1024 kilobayt, 1 gigabayt ⁼2¹⁰ megabayt = 1024 megabayt,
ya'ni
1 Gb⁼1024 МЬ⁼1024х 1024 КЬ⁼1024х 1024 х 1024 bayt =2^Э° bayt. Hozir quyidagi o'lchov birliklari ham ishlatilmogda:


1 terabayt (ТЬ) = 2⁴° 1mA = 1024 gigabayt, 1 petabayt (Pb) ⁼2⁵⁰ bayt = 1024 terrabayt.

М i s о 1. „Informatika fani" jumlasi necha 1mA va necha bit?

У е с h i s h: „Informatika" so`zida 11 ta, „fani" so`zida 4 ta belgi (hаго va bu ikki so`z orasida bitta bo`sh joy (probel) bor, jami 11+4+1⁼16 ta belgi mavjud. Наг bir belgi 1 1mA hajmga egaligidan, mazkur jumla 16 bayt yoki, 1 bayt 8 bitga tengligidan, 16 к 8⁼128 bit hajmga egaligi kelib chigadi.
J а v о b: 16 bayt yoki 128 bit.