Sinf VIII 1-dars

Tasdiqlayman:
O`quv ishlari bo`yicha dirеktor
o`rinbosari_________________
"_____"__________________ 20_ yil.
Sinf VIII 3-dars
I. Mavzu: Informatika va hisoblash texnikasining jamiyatimiz taraqqiyotidagi ahamiyati.
II. Maqsad: O'quvchilarga Informatika va hisoblash texnikasining jamiyatimiz taraqqiyotidagi ahamiyati haqidagi bilim va ko’nikmalarini oshirish.
III. Darsning jihozi: kompyutyerlar va ulani qurilmalari, ko’rgazmali qurollar, plakatlar.
VI. Darsning borishi:
a) O'tilgan mavzu buyicha qisqacha savol-javob.
b) Yangi mavzuni tushuntirish
c) Yangi mavzuni mustahkamlash
Axborot jamiyatni rivojlantiruvchi va uning taraqqiyotiga asos bo‘luvchi muhim vosita hisoblanadi. Shu kabi axborot insoniyat tarixida eng muhim iqtisodiy ko‘rsatkichlardan biri bo‘lsa, jamiyatni kompyutyerlashtirish esa iqtisodiyotni tarkibiy jihatdan qayta qurishda asosiy harakatlantiruvchi kuchdir. Jamiyatni axborotlashtirish, yangi axborot texnologiyalari bilan ta’minlash insonlarning turli–tuman ma’lumotlarga bo‘lgan ehtiyojini qondirishda muhim o‘rin tutadi. Inson axborot olami ichra yasharkan, voqea–hodisalar va jarayonlarning bir–biriga aloqadorligini, o‘zaro munosabati va mohiyatini tahlil etish, o‘z hayotidan kelib chiqayotgan murakkab savollarga ilmiy javob topish maqsadida ko‘pdan–ko‘p dalil va raqamlarga murojaat qiladi. Axborot tufayli nazariyat amaliyot bilan birikadi. Amaliyot nazariyatsiz, nazariyat esa amaliyotsiz mavjud ham bo‘lmaydi, rivojlanmaydi ham.
Savodlarimizning asosiy maqsadi informatika vositalarining ahamiyati to‘g‘risida fikr yuritish emas, balki jamiyatning axborotga bo‘lgan ehtiyojini qondirishdagi usul va vositalar to‘g‘risida tushunchaga ega bo‘lishdir.
Mazkur ehtiyoj doim mavjud bo‘lavyeradi va biror bir axborotli muhit doirasida qondiriladi.
«Axborotli muhit» tushunchasi hozirgi kunda informatika masalalarini o‘rganishda muhim o‘rin egallaydi. Insoniyatni o‘rab turgan muhit o‘z xislatlariga ko‘ra turlicha– tabiiy, siyosiy, ijtimoiy, milliy, oilaviy va psihologik bo‘lishi mumkin. Aniqrog‘i, bular har birimiz yashaydigan bir butun muhitning turli «tekislik»laridir. Mazkur «tekislik»larning markazida turadi va ular barcha axborotli oqimlarni boshqaradi; voqelikning moddiy axborotli muhitni boshqarish vositalari – enyergetik tomonlarini to‘ldiradi, rivojlantiradi va bunda u turli ijtimoiy faktorlar bilan chambarchas bog‘liq bo‘ladi.
Jamiyatda odamlar o‘rtasidagi aloqa faktori, bilimlar o‘rtasidagi «ko‘prik» – bu axborotdir. Demak, bilimni «o‘zim uchun» axborotga aylantirish (va aksincha) mexanizmi axborotli muhitni vujudga keltirishda alohida o‘rin egallaydi.
Jamiyat ahborotli muxitini tashkil qilishda muxim o'rin tutgan zamonaviy bosmaxonalarning ish faoliyati kompyutyer texnologiyalariga asoslanib olib borilayotgan bo'lsa, qadimda asosan qo'l mahnati bilan amalga oshirilgan.
Bugungi kunda ijtimoiy turli ko‘rinishdagi axborotlar majmuasi keng va rivojlangan bo‘lib, uning jamiyatda tutgan o‘rni beqiyosdir.
Oxirgi davrda axborotli muhitda katta o‘zgarishlar bo‘lib bormoqda. Ana shu o‘zgarishlar qog‘ozsiz texnologiya zaruriyatini keltirib chiqardi. Bu esa, o‘z navbatida, EHMning yanada keng rivojlanishiga sabab bo‘ldi.

Respublikamizda axborotlashtirish keng yo‘lga qo‘yilishi bilan, undagi har bir fuqaroga kyerakli axborotni kyerakli paytda, kyerakli miqdorda, kyerakli sifatda olish imkoniyatlari ochilmoqda. Respublikamizdagi viloyatlar, shaharlar, tumanlarga qarashli korxonalar, tashkilotlar va muassasalar zamonaviy kompyutyer texnikalari bilan jihozlanib, ular maxsus qurilmalar (telefon tarmog‘i, modem va boshqalar) yordamida axborotlarni uzatish va qabul qilish imkoniyatiga ega bo‘lmoqdalar.

Axborotlarni tez, sifatli yig‘ish, saqlash, qayta ishlash va uzatish kabi vazifalarni bajarishda hisoblash texnikasining xizmati beqiyos ekanligiga ishonch hosil qilinmoqda.
Bugungi kunda butun jahonda bu borada katta ishlar amalga oshirilmoqda. Aloqa sohasida ham axborot texnologiyalari yangi pog‘onaga ko‘tarilmoqda.
Bu o‘rinda elektron pochta alohida ahamiyatga ega. U o‘zaro bog‘langan kompyutyerlar tarmog‘i yordamida matbuot xabarlari (matn, rasm, chizma ) va hatto tovushli axborotni foydalanuvchiga yetkazish uchun xizmat qiladi. Shuningdek, u istalgan vaqtda kyerakli ma’lumotni izlash va undan foydalanish imkonini byeradi.
Uzoq masofadan televizion tasvirlarini qabul qilish, uzatish yoki dunyodagi barcha davlatlar bilan telefon aloqasini amalga oshirish uchun xizmat qiladigan Yyerning sun’iy yo‘ldoshlarining ishlari ham kompyutyer va maxsus dasturga asoslanganligi sir emas.
Aytib o‘tilgan masalalarni to‘liq hal qilish nafaqat iqtisodiy holatni, balki katta hajmdagi ilmiy ishlarni ham talab qiladi. Bu ishlarni birlashtirib, yagona kibyernetik («kibyernetika» – lotin tilidagi «kibyer nautos» so‘zidan olingan bo‘lib, – o‘zbek tilida «darg‘a», «boshqaruvchi» degan ma’noni bildiradi) tizimga birlashtirish mumkin bo‘ladi.
Mazkur ilmiy–tadqiqot ishlarini jahonda ko‘zga ko‘ringan va ko‘p sohalarda yetakchi o‘rin egallagan Respublika Fanlar Akademiyasining «Kibyernetika» ilmiy–ishlab chiqarish birlashmasi amalga oshirmoqda. Taniqli olim, akademik V.Q.Qobulov tashabbusi bilan1966 yilda tashkil etilgan bu ilm dargohining olimlari xalq xo‘jaligining turli sohalari: iqtisod, kosmos, biologiya, tibbiyot, qishloq ho‘jaligi, texnikaning turli jabhalarida kibyernetik sistemalar yaratish borasida izlanish olib bormoqdalar.
Kelajakda axborotlar hozirgidek telefon yoki Sputnik aloqasi bilan bog‘langan kompyutyer tarmoqlari bilan emas, balki sifat jihatidan butunlay yangi bo‘lgan aloqa vositalari yordamida uzatiladi, to‘planadi, qayta ishlanadi.
Ammo bu masalalarni hal qilish uchun ko‘plab yuqori malakali mutaxassislar kyerak bo‘ladi va ular esa Sis – aziz yoshlar orasidan yetishib chiqadi.
V. O’quvchilarni baholash:
VI. Uyga topshiriq: Informatika va hisoblash texnikasining jamiyatimiz taraqqiyotidagi ahamiyati mavzusidagi savollarga javob yozish va kamida 3 ta misol yozib kelish.