Sobitjon Inog’omov farmasevtik qurilmalarida

E s l a t m a – O‘lchovchi va qo‘shimcha elektrodlar o‘rniga kombinatsiyalashtirilgan 
elektrodlardan foydalansa bo‘ladi.
Namunalash 
1. Elektrik xavfsizlikga muvofiq ravishda ishlashni turlicha rejimlarida 
asbobni ishlashi tekshiriladi. O‘lchash diapozonlarini (chegaralarni) yoqib-
o‘chirgichlarni xolatlarini va ishlash rejimini o‘zgartirishlarda va uni o‘zini 
berilgan xolatiga qaytishlarida asbobni ko‘rsatkichlari tiklanishi kerak.

---

70
E s l a t m a - Asboblarni galvanik elementlar ta’minoti bilan butlanganda ularning ishlash 
qobiliyatlari tekshiriladi.
2. Elektrik xavfsizlik ko‘rsatmalariga muvofiq 10 V dagi sinov 
kuchlanishlarda termometr bilan elektrodlarning biriktiruvchi simlar (kabellar)ni
izolyasiyasi qarshiliklari va IP kiruvchi qarshiliklari tekshiriladi. Qarshiliklarning 
o‘lchangan qiymatlari elektrik xavfsizlik talablariga mos kelishi lozim.
3. Potensialni o‘lchash xatoliklarini elektrik xavfsizlik va IP talablariga 
muvofiq holda tekshiriladi.
4. Namunalash natijalari elektrik xavfsizlik talablariga mos kelmaydigan 
asboblar yaroqsizga chiqariladi va keyingi qiyoslashga yo‘l qo‘yilmaydi.
pH (rX) ni o‘lchashlardagi asosiy yo‘l qo‘yiladigan
xatoliklar chegaralarini aniqlash
1. rN (rX) o‘lchashlardagi asosiy yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegaralarini 7 
bo‘limda aytib o‘tilgan sharoitlarda, qo‘l bilan yoki avtomatik 
termokompensatsiyalash rejimida aniqlanadi.
2. Ushbu bo‘lim bo‘yicha operatsiyalar buferli eritmalar - rN ishchi 
etalonlaridan foydalanib o‘tkaziladi, va ular 3 va 5 bandlarga muvofiq quyidagi 
usullarda tayyorlanadi:
2.1. (25 ± 0,2) °S eritma haroratida rN = 1,65 i rN = 9,18 qiymatlarga teng 
bo‘lgan buferli eritmalar - rN ishchi etalonlari yordamida asbobni ED 
ko‘rsatmalariga binoan sozlash (darajalashtirish) o‘tkaziladi. 
2.2. O‘lchashlarni yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari chegaralari 0,03 rN dan kam 
asboblar uchun, rN o‘lchashlarni uchta buferli eritmalarda – eritmalarning (25 ± 
0,2) °S haroratlarida rN = 3,56, rN = 4,01 va rN = 10,00 qiymatlarga teng bo‘lgan 
bufer eritmalarda o‘tkaziladi.
O‘lchashlarni xar bir buferli eritmalarda uch martadan (p ≥ 3) kam 
bo‘lmagan miqdorda qaytarib o‘lchanadi. Agar rN o‘lchash natijalariga ko‘ra 
maksimal farqlanishlar EX da o‘rnatilgan o‘lchashlarni asosiy yo‘l qo‘yiladigan 
xatoliklari chegaralaridan oshib ketmasa, o‘lchash natijalari o‘rtacha qiymati 

---

71
aniqlanadi va ushbu bufer eritmasi uchun o‘lchangan rN
o‘lch
qiymatlarini o‘rta 
arifmetik qiymati topiladi.
2.3. O‘lchashni yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari chegaralari 0,03 rN dan kam 
bo‘lgan asboblarda rN uchtadan bittasidagi (asbobni ishlatishdagi muhim bo‘lgan 
diapozonni inobatga olgan holda) bufer eritmalarda – eritma haroratlari (25 ±0,2) 
°S bo‘lgandagi rN = 3,56, rN = 4,01 va rN = 10,00 ga teng bo‘lgan bufer 
eritmalarda aniqlanadi. Keyin 2.2 bo‘yicha operatsiya bajariladi. 
3. rN o‘lchashni asosiy yo‘l qo‘yiladigan xatoliklari chegarasi 
pH
E
buferli 
eritmalarning xar bir rN qiymatlariga quyidagi formula bo‘yicha hisoblab 
chiqiladi ( 2.2 qarang): 
pH
E
= rN
o‘lch
- rN
et
, (1) 
bunda rN
o‘lch
- buferli eritmani rN ko‘rsatkichini o‘rta arifmetik qiymati; 
rN
et
- 25 °S haroratda bufer eritmaning GOST 8.134 bo‘yicha qiymati.
4. Agar (1) formula bo‘yicha hisoblab chiqilgan har bir (2.2. qarang) va 
(yoki) tanlangan (2.3. qarang) 
pH
E
bufer eritma qiymati EX ko‘rsatilgan 
o‘lchashda yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegaralaridan ortib ketmasa, asbob 
keyingi qiyoslashlarni o‘tkazish uchun yaroqli hisoblanadi. Aks holda, o‘lchashlar
yangi tayyorlangan buferli eritmalarda qayta o‘tkaziladi. Agar qayta o‘lchashlarda
xatoliklar ED ga muvofiq kelmasa, asbob yaroqsiz deb topiladi.