Sobitjon Inog’omov farmasevtik qurilmalarida

O‘lchash (shishali) va solishtirish elektrodlarida 
(yordamchi elektrod) qarshiliklarni o‘zgarishi bilan 
bog‘liq bo‘lgan rN (rX) o‘lchashlardagi yo‘l qo‘yiladigan 
qo‘shimcha xatoliklarning chegaralarini aniqlash 
 
1. rN (rX) o‘lchashlardagi yo‘l qo‘yiladigan qo‘shimcha xatoliklarning 
chegaralarini aniqlashda quyidagilardan foydalaniladi: GOST 8.027 bo‘yicha 3- 
razryaddagi doimiy tokni kuchlanish kalibratori; GOST 8.028 bo‘yicha 0,2 
aniqlik klassiga xos qarshiliklar magazini; 4.2-jadvalga muvofiq bo‘lgan 
qarshiliklar termasi. Ushbu bo‘lim bo‘yicha operatsiyalar rN ni o‘lchash rejimida 
bajariladi.
2. O‘lchash (shishali) elektrodda qarshilikni o‘zgarishi bilan bog‘liq IP 
xatoliklarni quyidagi usullarda aniqlanadi:
2.1. IP ni chiqishida kalibrator qisqichlarida olib tashlanadigan 
boshqariluvchi bo‘lgan kirish kuchlanishlari beriladi, keyini rN o‘lchash diapozoni 
shkalasini boshi va oxirida ketma-ketlikda IPni ko‘rsatkichlari o‘rnatiladi ( N
1
va 
N
2
belgilar IP shkalasiga muvofiq). 
2.2. N
1
va N
2
shkalani ikki belgilarida IP ko‘rsatkichlariga mos keluvchi
kalibratorni chiquvchi kuchlanishlari U
0
 o‘lchanadi.
2.3. V.1sxemaga (V ilovaga) binoan o‘lchash elektrodi zanjirida 0,5 Gom ga 
teng bo‘lgan qo‘shicha qarshilik R
1 
o‘rnatiladi va N
1
va N
2
shkalani ikki belgilari 
ko‘rsatkichlariga 
mos 
keluvchi, 
kalibratorni 
chiquvchi 
kuchlanishlari 
U
1
 o‘lchanadi. 

---

75
2.4. O‘lchash elektrodini qarshiligini o‘zgrishlari bilan bog‘liq holda rN (rX) 
o‘lchashlaridagi qo‘shimcha yo‘l qo‘yiladigan xatoliklar chegarasi 𝜎
𝑜‘𝑙𝑐ℎ.
N
1
va N
2
shkalalarni har bir belgisi uchun quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi : 
𝜎
𝑜‘𝑙𝑐ℎ.
=
𝑈1−𝑈0 
59,157
(4) 
bu erda, U
0
 – o‘lchash elektrodi zanjirida R
1
= 0 GOm bo‘lgan qo‘shimcha 
qarshiliklarda o‘lchangan kuchlanishlar, mV; 
U
1
 - o‘lchash elektrodi zanjirida R
1
= 0,5 GOm bo‘lgan qo‘shimcha 
qarshiliklarda o‘lchangan kuchlanishlar, mV. 
2.5. Agar N
1
va N
2
belgilarni har biri uchun hisoblangan
èçì

 
qiymati EX 
da ko‘rsatilgan chegaralardan oshmasa, unda asbob keyingi qiyoslash 
o‘tkazishlarga yaroqli deb topiladi. Aks xolda asbob yaroqsiz deb topiladi.
3. Solishtirish elektrodi (yordamchi elektrod) qarshiliklarini o‘zgarishlari 
bilan bog‘liq bo‘lgan IP xatoliklari quyidagi usullarda aniqlanadi.
3.1. IP ni chiqishida kalibrator qisqichlarida olib tashlanadigan 
boshqariluvchi bo‘lgan kirish kuchlanishlari beriladi, keyin IP ni N
1
va N
2
shkala 
belgilarida ketma-ket ravishda asbob ko‘rsatkichlari o‘rnatiladi hamda kalibratorni 
o‘ziga xos chiquvchi kuchlanishlari U
1
o‘lchanadi.
3.2. Solishtirish elektrodi (yordamchi elektrod) zanjirida 20 kOm ga teng 
bo‘lgan qo‘shimcha qarshilik R
2
 o‘rnatiladi va keyin 3.1 bo‘yicha operatsiyalar 
o‘tkaziladi.
3.3. U
0
 kuchlanish quyidagi tartibda o‘lchanadi. 10 kOm ga teng bo‘lgan 
qo‘shimcha qarshilik R
2
o‘rnatiladi va keyin 3.1 bo‘yicha operatsiyalar o‘tkaziladi.
3.4. Solishtirish elektrodini (yordamchi elektrod) qarshiligini o‘zgarishlari 
bilan bog‘liq holda rN (rX) o‘lchashlaridagi qo‘shimcha yo‘l qo‘yiladigan 
xatoliklar chegarasi 
𝜎
𝑜‘𝑙𝑐ℎ.
N
1
va N
2
shkalalarni har bir belgisi uchun va R
2
  har bir 
qiymati uchun quyidagi formula bo‘yicha hisoblanadi: 
𝜎
𝑜‘𝑙𝑐ℎ.
=
𝑈
1
−𝑈
0
59,157
(5) 

---

76
bu erda: komparatorni U
0
- R
2
 = 10 KOm qarshiliklarda o‘lchangan 
kuchlanishi, mV; 
U
1
– komparatorni R
2
dagi o‘lchashlarda 0 kOm yoki 20 KOm ga teng 
bo‘lgan qarshiliklarda o‘lchangan kuchlanishi, mV.
3.5. Agar IP asbob shkalasini N
1
va N
2
belgilarni har biri uchun (5)
formulada hisoblangan
𝜎
𝑜‘𝑙𝑐ℎ.

qiymati EX da ko‘rsatilgan chegaralardan 
oshmasa, unda asbob keyingi qiyoslash o‘tkazishlar uchun yaroqli deb topiladi. 
Aks xolda asbob ishlatish uchun yaroqsiz deb topiladi.