Sodda gap nutqiy sathda

Kirish……………………………………………………………….2
I BOB. SODDA GAP NUTQIY SATHDA………………………3
1.1. Nutqiy gapning belgilari…………………………………….3
1.2. Sodda gapning shakllanishidagi omillar……………………4
1.3. Sodda gaplarda shakl va mazmun munosabati……………8
II BOB. SODDA GAP LISONIY SATHDA……………………14
2.1. Sodda gaplarning lisoniy sintaktik qolipi………………….14
2.2. Gaplarning tarkibiy qismlari………………………………18
2.3. Sodda gaplarda teng bog’lanish……………………………33
Xulosa……………………………………………………………..35
Foydalanilgan adabiyotlar ro’yxati……………………………..37
Sodda gaplarda shakl va mazmun ziddiyat
KIRISH
Mavzuning dolbzarligi: O’zbekiston Respublikasining Prezidenti Shavkat Mirziyoyev ta‘kidlaganlaridek,―“Bugungi globallashgan dunyoda tillarning bir-biriga o’zaro ta’siri, jumladan, chetdan so’z qabul qilish ko’lami va sur’ati ortib bormoqda. Afsuski, yurtimizda bu jarayon aniq tizim va ilmiy yondoshuvlarsiz yuz berayotganini tan olgan holda, mavjud holatni bartaraf etish uchun ta’sirchan choralar ko’rish lozim.” Tilshunoslik sohasida hamzamon talablariga javob beradigan yetuk tadqiqotlar yaratish hozirgi kunning muhim vazifalaridan biridir. Zero, “Endilikda ilm-fan yangi yo’llar ochishi, sifat jihatidan yangi texnologiyalarni jadallik bilan yaratishi, jamiyatning yangi holatga o’tishini ta‘minlashi lozim”. Shuningdek, ”...fan ijtimoiy jarayonlarga faol ta‘sir etadigan, bizga, ya‘ni amaliyot xodimlariga ishimiz mazmuni va xarakterini belgilab beradigan, o’zini – o’zi sozlab turadigan va o’zini o’zi boshqaradigan sistemaga aylanishi kerak”. ”Ilmu fan sohasidagi harakatlarimiz ham, ilmiy ishlarimiz va yutuqlarimiz ham dinyodagi eng ilg‘or mezonlar bilan o’lchanishi lozim”. Bu fikrlar o’zbek tilshunosligi faniga ham taalluqlidir. Negaki, XX asr oxiri XXI asr boshlarida o’zbek tilshunosligining to’plangan boy daliliy ashyoni dialektik metodologiya asosida o’rganishga kuchli zamin tayyorlab, o’zi esa turg’unlik holatida edi. O’zbek tilshunosligining fidoiylari H.Nematov, E.Begmatov, N.Mahmudov, A.Nurmonov, R.Sayfullayeva kabi olimlar ushbu dolzarb muammolar bo’yicha respublika matbuotida chiqish qildilar. Ular adabiy til me’yorlarini belgilash, ta’limning turli bosqichi uchun zarur o’quv qo’llanmalari, darsliklar va lug’atlar yaratish va ommalashtirishni muvaffaqiyat bilan bajardi. Mustaqillik yillarida esa o’zbek substansial tilshunsligi shakllandi va qisqa muddatda jiddiy yutuqlarni qo’lga kiritdi. Ular asosida o’rta maktab ona tili darsliklari butunlay yangilandi.
Hozirgi kunda globallashuv va
Tildan foydalanish fikrni shakllantirish va bayon qilishdan iborat. Bu esa gap orqali amalga oshar ekan, demak, til yaxlit vujud sifatida sintaksisda namoyon bo’ladi.