Sog ‘lom turmush tarzi gigiyenasi

Sog’lik nima va u qanday baholanadi?
Dunyoda nimaiki moddiy narsa yoki tushuncha borki, har birisining o’z o’lchami va sifati mavjud. Sog’lik ham bundan istesno emas. Hozirgi kunda sog’likni tibbiy nuqtai nazardan baholash rusum bo’lib qolganligi uchun bu masala tibbiyot amaliyotida deyarli hal qilingan. Masalan, JSST “Sog’lik-kishi organizmida kasallik yoki jismoniy nuqsonlarning yo’qligi bo’lib qolmasdan, balki uning jismoniy, ruhiy hamda ijtimoiy sog’lom holati hamdir”, deb ta’riflaydi. Shubasiz, bunday ta’rifdan nafaqat oddiy xalq, balki ziyoli odamlar ham sog’lik haqida tugal tushuncha hosil qila olmaydilar. Oddiy xalq esa sog’likni agar kishi hizmat vazifasi yoki uy ishlarini bajara oladigan bo’lsa yaxshi deb, bordi-yu uning salomatligida biron muammo paydo bo’lib, ahvoli og’irlashganda yomon deb baholaydilar. Ko’rinib turibdiki har ikkala baholash usuli ham sog’lik sifatlarini aniq ifodalab, salomatlik darajasini to’g’ri baholay olmaydi.
XX asrning ikkinchi yarmida o’zining “Tabiiy ovqatlanish harakati” asari bilan jahonga tanilgan Yaponiyalik tibbiyotchi Jorj Ozava taklif qilgan salomatlik va uning 7 ta talabini ko’rib chiqamiz:
1. Ishchanlik.
2. Yaxshi ishtaha.
3. Uyqu.
4. Yaxshi xotira
5. Yaxshi kayfiyat.
6. Fikrning tiniqligi
7. Haqiqatga intilish.
Agar Ozava taklif qilgan ko’rsatkichlarga tana og’rligining me’yorida bo’lishi, qomatning tik va rasoligi, terining tozaligi kabilarni ham qo’shsak, salomatlikning talablarini to’la ta’minlagan bo’lamiz. Shubhasiz, bu ko’rsatkichlar kishining sog’lom, baxtli va uzoq umr ko’rishiga hizmat qiladi.
Jamoatchilik gigiyenasi talablari vainson salomatligi.
Jamoatchilik gigiyenasi talablari va inson salomatligi G igiyena fani bem orni davolashni emas, balki kasalliklarning oldini olishni m aqsad qilib qo'yadi. Shu sababdan gigiyena fanining e’tibor doirasida so g io m inson turadi. Tibbiyotdagi mavjud asosiy ikki yo‘nalish- bem orlarni davolash va xastaliklarning oldini olishdan asosiysi bu profilaktika y o ‘nalishidir. Agar davolash tibbiyotining vazifasi bemorga yordam k o ‘rsatish b o isa , gigiyena fanining vazifasiga hayot va turmush k ec h irish ham da ish lash sh a ro itlari bilan b irlash g an jam oalarni sogiom lashtirish chora-tadbirlarini belgilash kiradi. A gar klinik tibbiyot bem orning klinik tashxisini q o ‘yib, uni kasallik belgilariga ko‘ra davolasa, ijtimoiy gigiyena fani butun bir jam iyatning ijtimoiy diagnozini q o ‘yadi va ijtim oiy jihatdan davolashni tashkil etadi yoki bu borada tavsiyalar beradi. Agar klinik va nazariy tibbiyot inson organizmining tuzilishi, uning m e’yoriy holati, unda kechadigan murakkab jarayonlarni, bem orning kasallik holatini va shu bilan b o g iiq jarayonlarni o ‘rgansa, g ig iy e n a fani o rg a n iz m n in g tu z ilis h i va fu n k siy a la ri haqidagi m aiu m o tlarg a tayangan holda, tashqi m uhitning inson organizmiga ta ’sirini tadqiq etish orqali, uning inson salom atligiga salbiy ta’sir k o ‘rsatuvchi xavf om illariga qarshi ilmiy asoslangan chora-tadbirlar m ajm uasini ishlab chiqadi.
Tashqi muhit deganda - ijtimoiy va tabiiy sharoitlar bilan shartlangan turmush va ishlab chiqarish omillari majmuasi tushuniladi. Tashqi muhit omillariga - havo, suv, tuproq, ovqat va boshqa shunga o ‘xshashlar kiradi. Organizmning tashqi muhitga moslasha bilish qobiliyatini, uning himoya xususiyatlarini, chidamliligini muttasil ravishda chiniqtirish orqali (b am iso h kosmonavtlarni vaznsizlik holatida ishlashga va yashashga ta y y o rla sh kabi) oshirish mumkin. Biroq, organizmning moslasha olish qobiliyati ham cheksiz emas.