Sohaga oid ilmiy maqolalardan biriga taqriz yozish Ilmiy maqola. Taqriz, uning tuzilishi va xususiyatlari. Maqola va uning turlari

Maqola 
va uning tuzilishi
 
Maqola erkin kompozitsiyali uncha katta bo‘lmagan nasriy asardir. 
Umuman, 
maqola ilmiy yoki publitsistik xarakterdagi 
ocherkka 
o‘xshashdir. 
Maqola falsafiy, tarixiy biografik, 
publitsistik
, adabiy tanqidiy, ilmiy ommabop va sof beleristik 
xarakterda bo‘ladi. Maqola uslubi obrazliligi, ofaristikligi, jonli tilga yaqinliligi bilan ajralib 
turadi. Mazmuni muayyan sabab yoki masalaga oid tugal tafsilotni yoki aniqlikni talab 
qilmaydigan 
individual 
taassurot 
va 
mulohazalardan 
iborat 
bo‘ladi. 
Mustaqil janr sifatida A.Montel ijodida tarkib topgan. Bu janr G‘arbda oldinroq ishlatilgan 

---

bo‘lsa-da, o‘zbek adabiyotida XX asrning 70-80-yillaridan maqola yaratila boshlandi. 
Muhokamada ishlatiladigan so‘zlar 
Maqola shartlarida talabalardan ko‘pincha mavzuni muhokama qilish so‘raladi, masalan: 
Bu holatda aytilgan fikrning afzalliklari va zararlarini baholash talab etilmoqda. Unda quyidagi 
so‘zlardan 
foydalanish 
mumkin: 
Yuqoridagi 
so‘zlardan 
foydalanib 
gaplarni 
to‘ldirish 
mumkin. 
Har yili millionlab talabalar chet mamlakatlarda o‘qishni tanlashadi. Buning sezilarli (a) 
__________ bo‘lishi mumkin, qaysiki boshqa bir madaniyat bilan tanish bo‘lish imkoniyatidek, 
ammo vatanni qo‘msash, yakkalanib qolish kabi muayyan (b) __________ ham qamrab oladi. 
Boshqa bir (c) __________ tomoni yashash xarajatlari va u yerdagi narxlarning balandligi 
bo‘lishi 
mumkin. 
Taqriz, uning tuzilishi va ifoda 
materialining xususiyatlari
 
Taqriz (arab. — ijobiy baho) — adabiy tanqid janri; yangi badiiy, ilmiy yoki ilmiy-ommabop 
asar tahlili. Taqrizda 
asarning bibliografik tavsifi
, shuningdek, mazmuni, unda ko‘tarilgan 
muammolar, asarning g‘oyaviy 
badiiy xususiyatlari
, muallif ijodida, adabiyotda tutgan o‘rni 
haqida ma’lumot bo‘ladi; asarga baho beriladi, uning asosiy fazilatlari va nuqsonlari qayd 
qilinadi. Taqriz asosan keng kitobxonlar ommasi uchun mo‘ljallanadi, ularni 
yangi asarlardan 
ogoh qiladi
, zarurini tanlab olishga ko‘maklashadi. Ichki тaqriz ham bo‘ladi. Masalan, 
nashriyotga kelgan badiiy, tanqidiy va ilmiy-ommabop asar ichki taqrizga beriladi, biroq bu 
taqriz 
matbuotda 
e’lon 
qilinmaydi. 
Taqriz - sаylаnmа bаyоnning bir turi. 
U bаdiiy
, ilmiy, mеtоdik vа bоshqа аsаrlаrgа bеrilgаn 
bаhоdir. Taqrizdа аsаr tаnqidiy tаhlil еtilаdi, shu nuqtаi nаzаrdаn bаhоlаnаdi. Аsаrning yutuqlаri 
hаm, nuqsоnlаri hаm ko‘rsаtilаdi. Tаqrizchi o‘zining dа’vоlаrini turli dаlillаr 
аsоsidа isbоtlаy 
bоrаdi
, 
аsаrgа 
ilmiy 
izоhlаr 
bеrаdi. 
Taqriz yоzish оdоbi хоlislikni, hаqiqаtdаn chеtlаshmаslikni tаlаb еtаdi. Tаqriz qilinаyоtgаn 
аsаrning yutuq vа kаmchiliklаri, nаzаriy vааmаliy аhаmiyati hаqqоniy ko‘rsаtilishi lоzim. 
Аsаrgа bаhо bеrishdа 
muаllifning shахsiyati
, оbro‘si еmаs, bаlki uning (аsаrning) хususiyatlаri, 
аhаmiyati ko‘zdа tutilаdi. 
Taqriz yozishda quyidagi sxemaga amal qilinadi: 
1. Tezis (umumiy holati) va uni ochib berish. 
2. Kitob (film, teatr, maqola)ning baholanishi. 
Taqrizning boshlang‘ich qismida quyidagi konstruksiyalardan foydalaniladi: Kitob (film, teatr, 
maqola)da hikoya qilinadi. 
Kitob (film, teatr, maqola)da muammolar ko‘tariladi. 
Taqrizni baholash qismida quyidagi konstruksiyalardan foydalaniladi: 
Men … hisoblayman … 
Mening fikrimcha… 
Mening nazarimda… 
… menga yoqdi. 
… menda katta taassurot uyg‘otdi. 
Kitob (film, teatr, maqola) … o‘rgatadi.