Soraw: Kongoda xalıq onıń 00 tasidan, Indoneziyada 250 tasidan, Sudanda bolsa 117 tasidan paydalanıwadı. Ol ne? Juwap : Til soraw

sorawların aytıń.
Juwap : Jawındı

23- soraw: Afrika daǵı Sahrası Úlkende jasawshı Tubu qáwiminde qızıq bir naqıl bar: «Tubuga hár kúni onıń birewi jetkilikli. Azanda onıń po'chog'ini,

kúndiz etin, keshte bolsa danagini yeydi» deyiwedi. Bul naqıl ne haqqında?
Juwap : Xurma mıywesi haqqında.

25- soraw: Birmanıń tawlıq rayonlarınan birinde jasawshı paduanglar qáwiminde hayal kisiniń gózzallıǵı onıń moynınıń uzınlıǵına qaray belgilenedi hám áyeller moyinlerin uzaytırıw maqsetinde arnawlı sheńberler kiyip jurediler. Paduanglarda salmaqli gúná etken áyellerge beriletuǵın eń qattı jaza bar. Kúyewine qıyanat etken áyelge bunday jaza qollanıladı. Bul qanday jaza bolıwı múmkin?

Juwap : Moynı daǵı sheńberlerdi alıp taslawdan ibarat.

26 - soraw: Sheksiz aptap shóldagi jasawshı sahra adamılar ushın bul reń múqaddes reń, baxıt hám gózzallıq reńi, jánnet reńi bolıp tabıladı. Bul qaysı reń?

Juwap : Jasıl reń.

27- soraw: Indoneziyanıń Balı atawında jasawshı hár bir insan omirinde úsh márte sıyınıwxonaga zámberde keltiriledi: birinshi ret-jigit yamasa qız jası tolıwǵa jetkeninde, ekinshi márte-neke to'yida. Úshinshi ret qashan?

Juwap : Birinshi ul kórgende.

28- soraw: Qubla Afrikada jasawshı gerero degen qáwimde «Olarǵa qońsılas bolıwdan salmaqlilew musibat joq» degen naqıl bar. Ho'sh bul naqıl ne yamasa kim haqqında?

Juwap : Egizler haqqında.
Túsindirme: Gerero qáwiminde egizler múqaddes esaplanadi hám olar óz úyinen tısqarı qońsılassınıń úyine de biymálel kirip, qalelegen jumısların etiwleri múmkin, tuwrısıda, bul qońsılaslar ushın bir qansha qolaysızlıqlardı keltirip shıǵaradı.

29 - soraw: Vengriyada jańa jılda bayram dasturxanına hár túrli tamaqlar, jeńil awqatlanıwlar, kók shóp, kóp hil noz-naǵıymetler tartıladı. Qonaqlar aldına cho'chqa balası pútkilliginshe keltirip qóyıladı. Lekin dasturxanǵa bir gruppa tamaqlarǵana qoyılmaydı. Qanday tamaqlar? Juwap : Qus góshi.

Túsindirme: Sebebi olardıń túsinikleri boyınsha, qus uchadi jáne onıń góshi bayram dasturxanına qóyılsa, jıl dawamındaǵı bereket hám baxıt ushıp ketedi dep esaplasadı.

30 - soraw: Shotlandiyada jańa jıl keshesi olar shańaraqına men yamasa Baysher Raxmetullaev, Bobur Yoqubov, Ayralıq Qurbonov, baringki Obid Asomov birinshi bolıp qádem qoysa, bul shańaraq jıl boyı shadlı bo'larmish. Nege sonday bolıwı múmkin?

Juwap : Sebebi bizlerdiń bárshemizdiń shashlarımız qara reńde.

31- soraw: Ótken zamanda Seyshel atawında bul mıywe «baxt ramzi» esaplanǵan. Baxıt hám dáramattı qolǵa kirgiziw maqsetinde bul mevaning bir danasın qımbat bahalı buyımlarǵa, hátte bir keme molga alısıp alǵan kisiler de bolǵan. Bul qanday mıywe?

Juwap : Seyshel yong'og'i.

32- soraw: Ataqlı sayaxatshı D. Livingston onı awdarıp qoyılǵan úlken geshirge uqsatǵan. Afrikaliklardagi bir ráwiyatda : «Kúnlerden birinde qúdiretli tangri odan ǵázeplenıp, onı sug'urib alǵanu, túbirin joqarıǵa, shoxini tómenge qaratıp awdarıp taǵı jerge tiqib qoyǵan» dep ataladı. Bul ne?

Juwap : Baobab tereki.

33- soraw: Bul haywan atınıńń awdarması jergilikli qáwimlerden birewiniń tilinde «ichmaydi» degen mánisti ańlatadı. Bul haywan haqıyqatlıqtan da suw ichmaydi. Evkalipt japıraqları quramındaǵı suw onıń ushın jetkilikli. Bul qaysı haywan?

Juwap : Koala.

34- soraw: Nemis ximikleri Gans Tropsh hám Frants Fisher 1924 jılda uglerod oksidi hám vodorod qospasınan tómen basım astında onı sanaat miqiyosida alıwdıń jańa usılın ashtılar. Neniń?

Juwap : Benzin.

35- soraw: 1895 jılı amerikalıq oylap shıǵarıwshı metallı almastırıwshı pákin qawipsiz saqal alıw úskenesi menen almastırdı. Ol alımdıń atı -sharıfi kim?

Juwap : K. Jilleti.

36 - soraw: Ol zattı biz derlik hár kúni kóremiz. Ol haqqındaǵı birinshi maǵlıwmatlar 1254 jılda málim bóle basladı. Lekin onıń dáslepki kórinisleri metallı bolıp, ol bronzaǵa ısıw beriw jolı menen tayarlanǵan. Ol ne?

Juwap : Ayna.

37- soraw: Bul úskeneni dáslepki bar 1670 jılda nemis ustası Erxard veygel Ienada turar jay bınasında qurǵan edi. Keyinirek onı rawajlandırıwda amerikalıq injener Elishey Otis óz úlesin qosdı. Mine salkam 340 yilki ol insaniyatqa beminnat xızmet etip kelip atır. Ol ne?

Juwap : Lift.

38- soraw: Ol haqqındaǵı dáslepki maǵlıwmatlar grek shıpakeri Klavdiy Galenning jazba dáreklerinde ushraydı. Ilgeri odan paydalanıw ushın onı jaǵıwǵan. Faqtgina Jyulen Lui Joffruning ihtirosidan keyin ǵana ol qattı halda isletiline baslanǵan. Ol ne?

Juwap : Sabın.

39 - soraw: 1945 jılda AQSh de onıń sanaat miqiyosida islep shıǵarılıwı baslanǵan. Ol dáslepki bar Angliyalıq mikrobiolog Aleksandr Fleming tárepinen 1920 jıldayoq ajıratıp alınǵan edi. Bul jańa ashılıw uzaq waqıt ámelge kiritilgeni joq. Ekinshi Jáhán urısı waqtında Angliyalıq bioximiyalıq Ernst Baris Cheyn hám vrach Xouard Uolter Flori onı keń óndiriske ámeldegi etdi. Ol ne?

Juwap : Penitsillin.

40 - soraw: Ol zat biziń jáne de kórkemlew kórinisimizni támiyinleydi. Ol daslep 1470 jılda payda bolǵan. Faqtgina 1890 -1894 jıllardan baslap áyne házirgi waqıttaǵı kóriniske kirgen. Bul ne bolıwı múmkin?

Juwap : Utyug.

41- soraw: Bul mámlekettiń atı arabsha sózden alınǵan bolıp «suv ortasındaǵı qurǵaqlıq, aral» degen mánislerdi ańlatadı. Bul mámlekettiń atı ne?

Juwap : Jazair.

42- soraw: Bul siz menen bizge áp-áneydey tanıs bolǵan sóz arab tilinen alınǵan alınǵan bolıp, názik pám, jaqsı pikirlew degen mánislerdi ańlatadı. Bul qanday sóz?

Juwap : Ziyreklik.

43- soraw: Sarısuw, zardolu degen sózlerdi bárshemiz esitkenmiz. Sarısuw hám zardoluni kóz aldıńizgi keltirińda, sol sózlerdiń ózegi bolǵan «zard» sózi qanday mánisti bildiriwi múmkinligin aytıń.

Juwap : Parsı tilinde «sariq» degen mánisti ańlatadı.

44- soraw: Bul sóz arab tilinen alınǵan bolıp «tirikchilik, ómir keshirim, jasaw» degen mánislerdi ańlatadı. Lekin házirgi kúnde bul zat jasaw hám ómir keshirim ushın onsha da jemiriledi múmkinligin kóriw múmkin. Bul qanday sóz?

Juwap : Is haqı.

45- soraw: 1763 jılda shotland monaxi tárepinen jaratılǵan elektr ásbapı dúnyadaǵı dáslepki elektr ásbapı esaplanadı. Odan shirkew gúńgirtog'i retinde paydalanılǵan. Ol ne?

Juwap : Zvonok (qapı gúńgirtog'i).

46 - soraw: Alisher Navaiydıń «Tańlanıw -ul abror» dástanında «Ol shoxona tósagini muallaq hawada saldırar, saparda oǵan yellar joldaslıq eter, tilsimli uzugi sebepli devu parilar adamlar qatarında amru pármanına boysınıwda edi» dep jazılǵan. Ol qaysı payǵambar haqqında sonday jazǵan? Juwap : Sulaymon.

47- soraw: Xalqımızda nekelengen kelindiń onasiga berilgen sıylıq sonday atalǵan. Ol qızdı tárbiyalaǵan ana miynetin bólek sıylaw ushın neke toyı aldından kúyew tárepinen berilgen. Onı ana óz ixtiyori menen sarp etiw etiwge haqılı bolǵan. Ol qanday atalǵan?
Juwap : Sút haqi.

49 - soraw: Bul tamaq atı turkchada «tovada pisiriletuǵın awqat» degen mánisti ańlatadı. Bul

gruzin xalqiniń milliy taǵamı bolıp tabıladı. Onı hámmemiz jaxsı kórip tutınıw etemiz. Bul tamaq qanday ataladı?
Juwap : Tabaka.

50- soraw: Ol áyyemgi Rimde oylap tabıw etilgen. Arxeologik materiallarǵa qaraǵanda, daslep baypaq yamasa boshmoq formasında qamıstan to'qib tayarlanǵan, keyinirek qıstırıp qoyıwlı temir plastinkachalarni jıp yamasa qayıs menen baylanıstırıp qoyılǵan. Ol ne?

Juwap : Taǵa.

51- soraw: Bul pútkil jáhándı óz qábileti hám uqıpı menen jawlap alıw eta alǵan ullı dóretiwshi roppa rosa 56 jasında, yaǵnıy óziniń tuwılǵan kúninde opat etken. Ol kim?

Juwap : vilyam Shekspir.

52- soraw: Ótken zamanda Evropanıń ayırım mámleketlerinde shabarman arqalı jetkizilgen xat-xabar sonday atalǵan, házirgi kúnde bolsa bul sóz menen bir sport jarısı ataladı. Bul qaysı sóz? Juwap : Estafeta.

53- soraw: Bul sóz frantsuzcha «darveshning ılashıǵı, názikt jay» degen mánislerdi ańlatadı. Qaladan sırtda qurılǵan villa, átirapları bog'li pavilonlarning atı esaplanadı. Bul sóz menen jáhán mádeniyatı eń jaqsı ǵáziyneleri menen baylanıslı bir jay ataladı. Bul qanday at?
Juwap : Ermitaj.

54- soraw:Bul sózdiń mánisi «yo'q jay, iybeliy jay», basqa shamalarǵa kóre «farovon jay» degen mánislerdi ańlatadı. Bul ilimiy tiykarlab berilmegen, ideal social basqarıw princpı suwreti bolıp tabıladı. Bul qaysı sóz?

Juwap : Utopiya.

55- soraw: Batıs Evropada orta ásirlerde ricarlardıń áskeriy jarısı bolıp ótken. Onıń maqseti - ricarlardıń urıspazlıq qábiletlerin kórsetiwden ibarat bolǵan. 16 -asrga kelip kópshilik mámleketlerde toqtatıw tawıp ketken. Bul jarıs qanday atalǵan?

Juwap : Turnir.

56 - soraw: 1492 jıldıń avgustında Ispaniya jaǵaınan Palos qalasına 3 jelkenli keme jolǵa shıqtı. Bular : «Santa Mariya», «Ninya» hám «Pinta» edi. Olardıń kapitani kim bolǵan?

Juwap : Xristofor Kolumb.

57- soraw: Ashıq teńiz Kolumb basshılıǵındaǵı teńizshilerdi cho'chitardi, sebebi olar ilgerileri tek jaǵa boylap júziwardi. Sol sebepli ufqda jasıl qayıstı kóriwganida bexad sevinib ketiwdi. Lekin ol jer emes, bálki ol edi. Ne edi?

Juwap : Júzi qalıń suvo'tlar menen oralǵan Sargasso teńizi edi.
58- soraw: Ilgerinen ilimpazlar bul aspan denelerin «ko'rinadigan hesh nárse» dep atawardi. Qaysı aspan denelerin?
Juwap : Kometalar.
Túsindirme: Sebebi, birpara kometalarning bası da, quyrıǵı da júdá siyrek - olardıń tıǵızlıǵı biz nápes alatuǵın hawa tıǵızlıǵınan milliardlarsha márte kishi boladı.

59 - soraw: Bul sóz Italiyada tórt júz jıl burın payda bolǵan. Saǵırlar jasaytuǵınlıq balalar úyleri sonday atalǵan. Bul úylerde saǵırlardı etik tıgıwǵa, diywallardı boyawǵa, sonıń menen birge muzıka ásbapların shertiw hám qosıq aytıwdı úyretiwgen. Bul úyler qanday atalǵan?

Juwap : Konservatoriyalar.

60 - soraw: Házir Moskva konservatoriyasi ullı orıs kompozitorı P. I. Chaykovskiy atı menen júritiledi. Tashkent konservatoriyasi bolsa ózbek kompozitorı Toliq huqıqlı Eń ullıiy atında. Sankt Peterburg konservatoriyasi bolsa basqa bir orıs kompozitorı atı menen ataladı. Ol kim?

Juwap : Nikolay Andreevich Rimskiy-Korsakov.

61- soraw: Petr I dıń pármanına qaray, jáhánda birinshi ret Tula zavodında olar tek metalldan yasala baslanǵan. Olar Rossiya ıqlımı ushın júdá qolay bolǵan qurallar esaplanǵan. Ol ne?

Juwap : Konki.

62- soraw: Moviy kóli hám dáryalarınıń ayrıqsha gózzal tábiyat kórinisi, bul mámleket qaraǵayınıń elegant jap-jasıllıǵı sebepli bul mámleketti áyyemginen «Tańǵı tap-tazalıq mámleketi» dep ataydılar. Bul qaysı mámleket?

Juwap : Kareya.

63- soraw: Grekshede bul tarawdıń atı «kema xaydash uqıpi» degen mánisti ańlatadı. Házirde bul tarawdıń menen baylanıslı kisiler de keme xaydashadi, biraq olardıń kemeleriniń na jelkeni bar, na bug'li dvigateli. Bul qaysı tarawdıń?

Juwap : Kosmonavtika.

64- soraw: Bunnan segiz ásir burın Neglinnaya dáryasınıń Moskva dáryasına quyilish jayında, tik janbawırlı tóbelikte orıs knyazi Yuriy Dolgorukiy buyrıǵı menen kishi aǵash qorǵan qurıladı. Sol dáwirlerde Rusda bunday kishi qorǵan -qalashalar kóp bolǵan. Áyne mine sol qalasha hám áne sol qorǵan danqlı hám ullı tariyxga ıyelewi sol payıtlarda hesh kimdiń iybeline kelmegen. Ol qorǵan -qalasha qanday atalǵan?

Juwap : Kreml.

65- soraw: Rossiya tariyxındaǵı eń jaqtı hám qaharmanona betler bulman menen baylanısqan. Dmitriy Donskoy drujinalari bulmannan dushpanǵa qarsı gúreske jo'nab ketiwgen. Orıs

xalqini polyak hám shved shabıwılchilaridan azat etken Minin hám Pojarskiyning nókerleri bul orındaǵı qońıraw dawısları menen kútip alınǵan. Bul jerde Petr I hám Karl XII hám shved áskerleri ústinen qazanılǵan Poltava jeńisin bayramlaǵan. Bul qaysı jay?
Juwap : Kreml.

66 - soraw: Sankt Peterburgdagi Jazǵı baqda bir háykel bar. Onıń átirapında mudamı balalar tıǵıs. Otırǵıshda otırǵan ǵarrı tereń o'yga tolgan, onıń báyinde haywanlardıń bronza háykelchalari. Bul adam kim?

Juwap : Ivan Andreevich Krilov jáne onıń tımsalları qaharmanları.

67-