Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

Qo‘zg‘olonchilarning yengilishi

---

1891-yilda ... 
Q o ‘z g ‘olon sabablari ...
Turkiston o ‘lkasida X IX asrning oxirlarida boMib 
o 4tgan qo4z g 4olon 1 ardan biri bu — 1898-yildagi m a­
halliy xalqlam ing m ustam lakachilarga qarshi qaratil­
gan Andijon qo4z g 4oloni hisoblanadi. Bu q o 4z g 4olonga vodiy aholisi orasida 
Dukchi eshon nom ini olgan M uham m ad A li (1846—1898) rahbarlik qildi. 
Dukchi eshon m utaassib dindorlardan edi. U oddiy fizikaviy holatlardan foy­
dalanib sodda xalq o 4rtasida m o 4jizalar k o 4rsatgan. U ni «avliyo» deb hisob- 
lagan aholi qo4zg 4olonga boshchilik qilishga undagan. 1898-yilning bahor 
faslida vodiyning turli joylarida M uham m ad Ali boshchiligida qo4z g 4olon 
b o 4lishi haqida gaplar tarqaladi. B u voqea va Dukchi eshon to 4g 4risidagi 
m a’lumotlardan m ustam lakachi m a’m urlar ham xabardor b o 4lgan.
M ahalliy aholining mustam lakachilik jabr-zulm lariga qarshi norozilik 
harakatlarining oshkora q o 4zg 4olon k o 4rinishida boshlanib ketishiga 1898- 
yil 17-may kuni M uham m ad Ali o 4z odamlari orqali atrofdagi qishloqlar- 
ga xabar tarqatib, qo4zg 4olon boshlash vaqti kelganligini e ’lon qilishi sa­
bab b o 4ldi. Shu kuni tunda qo4z g 4olonchilar tom onidan Tojikqishloqdagi 
telegraf simlarining qirqib tashlanishi bilan qo4zg 4olon boshlanib ketdi. U lar 
y o 4lda uchragan A saka pristavini o 4ldirdilar. Dukchi eshon boshchiligidagi 
qo4z g 4olonchilar ikkiga b o 4linib, ulam ing biriga Ziyovuddin maxsum bosh­
chilik qildi. Q o4zg 4olonchilar Qutchi qishlog4iga yetib borganlarida ular­
ning safiga yana 200 kishi, Q o4yli qishlog4iga borganlarida esa mingboshi 
G 4oyibnazar o 4z odamlari bilan q o 4shildi. Shundan keyin q o 4zg 4olonchilar 
Andijondagi harbiy kazarm aga hujum qildilar.
Q o4zg 4olonchilar bilan m us­
tam lakachi m a’m uriy at harbiy 
kuchlari o 4rtasida ro 4y bergan 
to 4qnashuvdan keyin kuchlar 
va harbiy qurol-aslahalar teng 
b o 4lmaganligi bois q o 4zg 4o- 
lonchilar chekinishga m ajbur 
b o 4ldilar. 
Bu 
to 4qnashuvda 
harbiy kazarm a jangchilaridan 
22 tasi o 4ldirildi, 22 tasi yara- 
dor b o 4ldi. Q o4zg 4olonchilar-
68