Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov
Download 6.86 Mb. Pdf ko'rish
|
9-sinf Ozbekiston tarixi 2014-yil [uzsmart.uz]
- Bu sahifa navigatsiya:
- Munis — ... 1819-yilda ... Ogahiy — ... Turdi Ali — ... Ahmad Donish — ... 1857-yilda ... M e’ morchilik
|
A hm ad Donish
Elm-fan. Adabiyot «M anozir ul-kavokib» («Sayyoralarning joylanishlari») nom li astronom iya- ga oid kitob yozgan. U faqat Buxoro amirligi emas, balki 0 ‘rta Osiyoning boshqa xonliklarida ham eng k o 'z g a ko'ringan m adaniyat arbobi sifatida ta- nilgan edi. X IX asr boshlarida am ir U m arxon hukm ronlik qilgan davrda Q o‘qon xonligida m arkazlashgan hokim iyat o ‘m atilishi, savdo-sotiq m unosabatlari- ning tartibga solinishi, xonlikdagi siyosiy, ijtim oiy-iqtisodiy barqarorlik ilm- fan rivojlanishida muhim o ‘rin tutdi. Xon saroyida o ‘zbek m illiy m adaniyati rivojiga salmoqli hissa q o ‘shgan nam oyandalar k o ‘paydi. Saroyda tarixnavislik, adabiyot, xattotlik rivojlandi. Saroy tarixchisi M u ham m ad Yunus tom onidan 1859-yilda yozilgan “Xudoyqul anvar” asarida M uham m ad Alixon davri tarixi voqealari batafsil yoritilgan. X onlikdagi eng m ashhur xattot Turdi Ali boMgan. X onlik o'rdasi qurilgach, Xudoyorxon saroy devorlaridagi xattotlik ishlarini bajarishni ikki shaxsga — Turdi Ali va M irzo M ahm udlarga topshirgan. Turdi A lining xon saroyidagi nufuzi baland boMgan va b a ’zi m adaniy tadbirlarda xon undan m aslahatlar olgan. Munis — ... 1819-yilda ... Ogahiy — ... Turdi Ali — ... Ahmad Donish — ... 1857-yilda ... M e’ morchilik X IX asrda ham 0 ‘rta Osiyo davlatlari shaharlarida qurilish ishlari rivojlangan. A yniqsa, X iva xonligida X IX asr o 4rtalariga borib qurilish ishlari avj oldi. B u davrda X iva va boshqa shaharlarda k o ‘plab im oratlar — saroy, bozor, m adrasa, m asjid, xonaqoh kabi inshootlar qurildi. O llohqulixon m adrasasi, Rahm onqul Inoq saroyi, Ichan q al’adagi M uham m ad A m inxon m adrasasi (1851—1855), A rk darvozasi qarshisida M uham m ad R ahim xon m adrasasi (1871) bugungi kunda ham X iva shahrining k o ‘rki hisoblanadi. U larning devorlari o ‘sha davr X orazm m e’m orchiligiga xos boMgan usulda, tiniq zangori rang ustidan oq v a yashil gullar tushirilgan koshinlar bilan bezatilgan. Q o‘qon xonligida bu davrda H azrati K alon Sohibzoda m adrasasi (1862), H okim O yim m adrasasi (1869—1870), Sul ton M urodbek m adrasasi (1872) qurib bitkazilgan. U larning ichida X IX asr ikkinchi yarm i noyob arxitek- tura yodgorligi hisoblangan yuzdan ortiq xonadan iborat X udoyorxon sa royi (1863—1870) alohida o ‘rin tutadi. U o ‘zining bezaklari, naqshlari rang- barangligi, yorqin jilosi bilan ajralib turadi. 16 |
