Soyibjon tillaboyev, akbar zamonov

§. XIX ASRNING IKKINCHI YARMI -
XX ASR BO SHL ARID A QORAQALPOQLAR MADANIYATI

T
Xalq og‘zaki
ijodiyoti
inch hayot izlab bir joydan ikkinchi joyga asrlar davomida ko‘chib yurgan mehnatsevar qoraqalpoq xalqi moddiy madaniyat yodgorliklarini todiq saq- lab qolish imkoniyatiga ega bodmagan.
Xalq iste’dodini namoyon etuvchi boy og‘zaki she’riy ijodiyotning janrlari ancha ko‘p bodgan. Ular orasida maqollar, hikmatlar, laparlar, nasihat qo‘shiqlarda ifoda etilgan «otalar so‘zi» alohida ajralib turar edi. Qoraqalpoq xalq og‘zaki ijodida kulgi qahramoni bodgan 0‘mirbek laqqi obrazi orqali razillik, yomonlik, yovuzlik, zolimlik kabi salbiy il- latlar hajv yodi bilan fosh etilib, mehnatsevarlik, ezgulik, qahramonlik ulugdangan. Qoraqalpoq xalqining og‘zaki ijodi chuqur mazmunga ega- ligi va xalqchilligi bilan ajralib turadi. Xalq ma’naviy madaniyatining yuksak darajasi ajdodlardan avlodlarga yetkaziladigan xalq dostonlarida, termalarida, shuningdek, musiqali odanlarda saqlanib qolgan.
Xalq orasida qoraqalpoq folklorining dost on yodlari mashhur edi. Doston qahramonlik haqida she’riy asarlar bo‘lib, ularda xalq baxt-saodati va farovonligi uchun kurashgan mard botirlarning buyuk jasoratlari madh etilgan. Ancha mashhur bo‘lgan dostonlar orasida esa qoraqalpoqlarning ozodlik va mustaqillik uchun fidoyilarcha kurashi tasvirlangan «Qirqqiz» dostoni alohida ajralib turadi. Dostonda Sarkub hukmdori Olloyor o‘z qizi Guloyimga Muyeli degan hosildor yerlarni tortiq qilgani haqida aytiladi. Bu joy da Guloyim va uning qirq kanizagi mustahkam bir qal’a barpo
e tishadi. Dushmanlar Sarkub yerlariga hujum qilib, Guloyimning otasini oddirishadi. Sarkub mulklari talanadi, sarkubliklarning ko‘pi asir olinib hay dab ketiladi. Guloyim va uning kanizaklari dushmanga qarshi kurashga kirishadi, qoraqalpoqlami asirlik- dan ozod qiladi va ona yurtga ozodlikni qaytara- di. Bu ishda Guloyimga uning oshigd xorazmlik bahodir Arslon yordam beradi. Dostonning bosh g‘oyasi - yuksak vatanparvarlik hissi va ona Va- tanga, xalqqa fidoyilarcha muhabbatdir. «Qirqqiz» dostoni bugungi kunda xalq og‘zaki ijodining dur- donalaridan biri sanaladi.
}
%
0‘zingizni sin ang!