So‘z birikmasi tahlili

So‘z birikmasi tahlili.

O‘qituvchi: PhD I.O‘razova

Tushuncha	Izohi
So‘z birikmasi
Sintagma
Otli birikma
Fe’lli birikma
Ravish-sifatli birikma
Sodda birikma
Murakkab birikma

Berilgan so‘z birikmalarining tarkibiy qismlarini aniqlang va ularga tavsif bering.

• O'zicha kulmoq, achchiq yolg'on, bir tog‘ora somsa, doira sadolari, dildan quvnamoq, mish-mish gaplar, osmono‘par bino, olis y o ‘1, atlas ко ‘ylak, bosh egib gapirmoq, kitob muqovalamoq.
• NAMUNA: O‘zicha kulmoq: o'zicha - tobe so‘z, ravish bilan ifodalangan; kulmoq - hokim so‘z, fe’l bilan ifodalangan.

Siz - qochoqsiz, nari-beri til uchida menga bir narsa yozgandek bo ‘lib qochgansiz. Ikki yil bo'yi Marg'ilon kelib yurishingizni men o'zimcha yechdim, lekin topib yechdim: Sizning barcha mashaqqatlaringiz - dushmanlaringizdan о ‘ch olish uchun bo ‘Iganini angladim. Yo ‘qsa, meni ко 'rar edingiz, ко ‘rgingiz kelmaganda ham, boshqalar Sizni ко 'rar edilar, to ‘yar edilar. (A.Qodiriy. “0 ‘tkan kunlar”)

• Siz - qochoqsiz, nari-beri til uchida menga bir narsa yozgandek bo ‘lib qochgansiz. Ikki yil bo'yi Marg'ilon kelib yurishingizni men o'zimcha yechdim, lekin topib yechdim: Sizning barcha mashaqqatlaringiz - dushmanlaringizdan о ‘ch olish uchun bo ‘Iganini angladim. Yo ‘qsa, meni ко 'rar edingiz, ко ‘rgingiz kelmaganda ham, boshqalar Sizni ко 'rar edilar, to ‘yar edilar. (A.Qodiriy. “0 ‘tkan kunlar”)

Nari-beri til uchida yozgandek - murakkab so‘z birikmasi. So‘z birikmasi qismlarining bog‘lanish zanjiri:

Matndan otli, fe’lli va ravishli so‘z birikmalarini ajrating hamda yuza qurilish modellarini belgilang. Ajratilgan so‘z birikmalarini tuzilishiga ko‘ra tasniflang. NAMUNA: Orombaxsh bir joy - so‘z birikmasi, otli birikma, yuza qurilish modeli: [W+Iot]-

• ... So’nggi bir oy ichida bu ко ‘rimsizgina bino men uchun dunyoda eng ко ‘rkam, eng ziynatli, eng orombaxsh bir joyga aylangan edi. Men uning oldidan yuragimni hovuchlab, Muqaddasim, sevgilim yashagan ikkinchi qavatdagi balkonli xonadan, xonaning derazalariga tutilgan harir 147 to ‘r pardasidan ко 'zlarimni uzolmasdan, uni ко ‘rmas am ham har safar qalbim nafis va totli tuyg'ularga to‘lib о ‘tardim ... (O.Yoqubov. “Muqaddas”)