So‘z boshi xalqimiz shuni yaxshi bilishi kerak: oldimizda uzoq va mashaqqatli yo‘l turibdi. Barchamiz jipslashib, tinimsiz o‘qib

Hududni o‘rganishga yondashish 
Ushbu yondashuv asosida, ta’lim tadqiqotchisi o‘zi tanlagan 
mamlakat bo‘lsa, faqat bitta mamlakatning ta’lim amaliyotiga jalb 
qilinadi. Tadqiqotchi o‘zini bir nechta tadbirlarga jalb qilmoqchi, 
natijada u o‘qiyotgan ta’lim tizimi bo‘yicha umumlashtiruvchi 
kengashga kelmoqchi. Ushbu yondashuv ostida olib boriladigan 
tadqiqot har doim geografik, til yoki irqiy chegaralarga asoslanadi. 
Biroq, Bereday (1958) "Mavzuni joriy etishning eng qadimgi 
va aniq usullaridan biri (qiyosiy ta’lim) - bu bitta geografik hududni 
bir vaqtning o‘zida o‘rganishdir", deb aytdi, shuning uchun u 
hududni o‘rganishda quyidagi bosqichlarni aniqladi: 
(a) Ta’rif bosqichi - Ushbu bosqichda Ta’lim Comparativisti 
o‘zining ta’lim tizimi va amaliyotini tavsiflashi mumkin. 
Tadqiqotchini keng o‘qishdan boshlash kerak. U o‘rganilayotgan 
mamlakatning ta’lim tizimidagi mavjud adabiyotlarni o‘rganishdan 
boshlaydi. Tadqiqotni joyida baholash imkoniyatini berish uchun u 
shaxsan o‘zi ta’lim tizimi o‘rganilayotgan mamlakatga tashrif 
buyurishi mumkin. 
(b) Tushuntirish bosqichi - Tadqiqotning ushbu bosqichida endi 
tadqiqotchi o‘rganilayotgan sohaning ta’lim tizimini amalga 
oshirish uchun turli manbalardan to‘plangan ma’lumotlarni tahlil 
qiladi. 
(c) Talqin bosqichi - Tadqiqotning ushbu bosqichida 
tadqiqotchi talqin bosqichidan olingan natijani o‘z mamlakatining 
ta’lim tizimi bilan yonma-yon qo‘yadi. 
(d) Qiyosiy bosqich - Tadqiqotning ushbu bosqichida 
tadqiqotchi o‘rganilayotgan mamlakatning ta’lim amaliyotini o‘z 
tajribasi bilan ob’ektiv taqqoslaydi. Tadqiqotning ushbu bosqichida 
tadqiqotchi tomonidan ilgari surilgan har qanday farazlar rad etiladi 
yoki qabul qilinadi. 
Tarixiy yondashuv 
Ushbu yondashuv asosida tadqiqotchi faqat qishloqni, shaharni 
yoki mamlakatni o‘zining tarixiy rivojlanishini o‘rganish uchun 
o‘qishga kirish joyi va o‘qish vaqtidan boshlab olib boradi. Ushbu 
yondashuv tadqiqotchiga o‘rganilayotgan mamlakatning hozirgi 

---

24 
ta’lim tizimiga javob beradigan omillarni aniqlashga imkon beradi. 
Biroq, ushbu yondashuvdagi muammo shundaki, har doim 
o‘tmishga ko‘proq e’tibor beriladi.