Спорт машғулотлари

Юкламанинг турлари ва хусусиятлари. Спорт амалиёти 
қўлланилаётган юкламалар ўз хусусияти характерига кўра машқ 
ва мусобақа, одатий (маълум спорт ихтисослиги учун) ва 
ноодатий турларга бўлинади, ўстирувчи таъсир йўналиши 
бўйича куч, тезлик, чидамлилик, чаққонлик, эгилувчанлик ва 
уларнинг аралашмасини ривожлантиришга хизмат қилади, 
руҳий танглик бўйича кўп ёки кам руҳий тарангликни талаб 
қилувчи, спортчи танасига таъсир даражаси бўйича кичик, ўрта, 
сезиларли, катта юкларга тақсимланади. 

---

58 
Юкламанинг ташқи ва ички томонларига тегишли 
кўрсаткичларни шартли равишда фарқлаш қабул қилинган.
Юкламанинг ташқи томони - бу машқлар бажариш 
давомийлиги, машғулот машқларини такрорлаш миқдори, 
ҳаракат тезлиги, темпи, ташилаётган оғирлик катталиги ва ҳ.к. 
Юкламанинг ташқи кўрсаткичлари - мураббий ва спорт-
чини йўналтиради, машқ жараёни айрим машғулотлар ва машқ 
вазифаларини миқдорий ўлчамларини белгилайди. Машқ 
ишларини режалаштириш ва ҳисобга олишда улардан фойда-
ланилади.
Юкламанинг ички томони - бу тананинг вазифавий 
имкониятларини жалб этиш даражаси (ЧСС, нафас олиш 
ҳажми, қон босими ва бошқа кўрсаткичлар). 
Юкламанинг ички кўрсаткичлари - (тананинг вазифавий 
силжишлари кўрсаткичлари) машқи юклариннг мақсадга мув-

---

59 
фиқ ҳажмини, машқ юки таъсири остида спортчи танасидаги 
силжишлар динамикасини ҳаққоний баҳолашга имкон беради.
Машқ юкламанинг катталиги - унинг жадаллиги (танглиги) 
ва ҳажми (миқдори) натижаси сифатида белгиланади.
Юкламанинг бу катталикларини бир пайтдаги кўпайиши 
маълум бир даражага етгунча давом этиши мумкин, бундан 
кейин жадалликнинг ўсиши ҳажмини пасайишига олиб келади 
ёки аксинча.