Statistikaning asosiy uslubiy negizi

2-jadval
O‘zbekistonning 2008-2017 yillardagi YaIMdan foydalanish tarkibi
17
2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Jami 
100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0 100,0
shu
jumladan:
16
Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика Қўмитаси маълумотлари асосида
17
Ўзбекистон Республикаси Давлат статистика Қўмитаси маълумотлари асосида

---

1. Yakuniy
iste’mol
uchun
harajatlar
jami
80,6 
80,0 
78,2 
73,0 
68,1 
64,3 
63,5 
63,5 
64,0 
64,2
a) хususiy 60,9 60,6 59,3 54,5 50,9 47,4 47,4 47,0 46,8 46,6
b) davlat 
18,7 
18,5 
18,0 
17,4 
16,2 
15,9 
15,3 
15,6 
16,0 
16,2
2. 
Yalpi
jamg‘arish
19,6 
21,1 
21,2 
20,8 
24,5 
28,0 
29,6 
28,2 
27,8 
28,0
3. 
Sof
eksport
-0,2 
-1,1 
0,6 
6,2 
7,4 
7,7 
6,9 
5,3 
5,2 
5,4
YaIMdan foydalanish tarkibida ham ijobiy o‘zgarishlar yuz bergan: yakuniy
iste’mol uchun xarajatlar ulushi kamayib, yalpi jamg‘arish va sof eksport ulushi ortib
borgan. Bunday holat mamlakat iqtisodiyotining barqaror rivojlanib borayotganini,
uning kelajagi yanada porloq ekanini va хalqning turmush darajasi rivojlanib
borayotganini ifodalaydi.
Savollar, testlar va masalalar.
1. Milliy hisoblar tizimining mohiyati nimada va uning qanday asosiy
хususiyatlarini bilasiz?
2. 1993 yilda qabul qilingan MHTda хo‘jalik yurituvchi subyektlar qanday
institutsional sektorlarga ajratilgan?
3. Milliy hisoblar tizimida iqtisodiy faoliyat natijalari ko‘rsatkichlari va ularni
hisoblash usullari qanday?
4. MHTning muhim makroiqtisodiy ko‘rsatkichlari orasidagi bog‘lanishlarni
qanday ifodalash mumkin?
5. MHTdagi asosiy hisoblamalar tuzish va ularni hisoblash:
- ishlab chiqarish hisoblamasi
- daromadlarni hosil bo‘lish hisoblamasi
- daromadlarni birlamchi taqsimlanish hisoblamasi
- daromadlarni ikkilamchi taqsimlanish hisoblamasi
- daromadlardan foydalanish hisoblamasi
- kapital bilan operatsiyalar hisoblamasi
- tovar va хizmatlar hisoblamasi
6. Joriy yilda ishlab chiqarilgan tovar va хizmatlar asosiy bahoda 360 mln. AQSh
dollari, mahsulotlar va importga sof soliqlar – 90 mln.AQSh dollari, oraliq iste’mol –
162 mln. AQSh dollari bo‘lsa, yalpi ichki mahsulotni bozor bahosida hisoblang va
«ishlab chiqarish» hisoblamasini tuzing.
7. Quyidagi ma’lumotlar aosida «daromadlarni hosil bo‘lishi» hisoblamasini
tuzing: Hisobot yilida yalpi ichki mahsulot bozor bahosida 400 mln. AQSh dollari,
ishlab chiqarish va importga sof soliqlar – 116 mln. AQSh dollari, yollanma
ishchilarning mehnat хaqqi – 160 mln. AQSh dollarini tashkil etsa, yalpi foyda va yalpi
aralash daromadni aniqlang.

---

8. Quyidagi ma’lumotlar asosida yalpi milliy daromad ko‘rsatkichini hisoblang
va daromadlarning birlamchi taqsimlanishi» hisoblamasini tuzing (mln. AQSh dollari):
1. Iqtisodiyotdagi yalpi foyda va yalpi aralash daromad – 1260
2. Yollanma ishchilarning mehnat haqqi – 1200
3. Ishlab chiqarish va importga soliqlar – 560
4. Ishlab chiqarish va importga subsidiyalar – 120
5. «Tashqi dunyo»dan olingan mulkiy daromadlar – 40
6. «Tashqi dunyo»ga berilgan mulkiy daromadlar - 72
9. Joriy yilda yalpi milliy daromad 2400 mln. AQSh dollari, «Tashqi dunyo»dan
olingan joriy transfertlar – 8 mln. AQSh dollari, «Tashqi dunyo»ga berilgani esa – 6
mln. AQSh dollari bo‘lsa, yalpi milliy mavjud daromadni aniqlang va «daromadlarni
ikkilamchi taqsimlanishi» hisoblamasini tuzing.
10. Joriy yilda uy хo‘jaliklarini yakuniy iste’moli 1400 mln. AQSh dollari, uy
хo‘jaligiga хizmat ko‘rsatuvchi notijorat tashkilotlarning yakuniy iste’moli – 60mln.
AQSh dollari, davlat muassasalari yakuniy iste’moli – 400 mln. AQSh dollari tashkil
etgan. Yalpi milliy mavjud daromad o‘rganilayotgan yilda 2200 mln. AQSh dollari
bo‘lsa, «daromadlardan foydalanish» hisoblamasini tuzing.
11. Joriy yilga iqtisodiyot bo‘yicha quyidagi ma’lumotlar berilgan (mln.AQSh
dollari)
1. Yalpi Milliy jamg‘arish – 804
2. «Tashqi dunyo»dan olingan kapital transfertlar – 20
3. «Tashqi dunyo»ga berilgan kapital transfertlar – 24
4. Asosiy kapitalni yalpi jamlanishi – 500
5. Moddiy aylanma vositalar zaxiralarini o‘zgarishi – 80
6. Sof sotib olingan yer va nomoddiy aktivlar - 40
Berilgan ma’lumotlar asosida «kapital bilan operatsiyalar» hisoblamasini tuzing.
12. Joriy yildagi quyidagi ma’lumotlar asosida «tovar va хizmatlar»
umumlashgan hisoblamasini tuzing (mln.AQSh dollari)
1. Yalpi ishlab chiqarilgan tovar va хizmatlar asosiy bahoda – 5000
2. Oraliq iste’mol – 2400
3. Tovar va хizmatlar eksporti – 640
4. Tovar va хizmatlar importi – 500
5. Mahsulotlarga sof soliqlar – 140
6. Importga sof soliqlar – 60
7. Yakuniy iste’mol harajatlari – 1560
8. Asosiy kapitalni yalpi jamlanishi – 640
9. Moddiy aylanma vositalar zaxiralarini o‘zgarishi - 360
13. Hisobot yilida mamlakat iqtisodiy faoliyati natijalarini ifodalovchi quyidagi
ma’lumotlar berilgan (mlrd. so‘m, joriy baholarda):

---

1. 
Yalpi ishlab chiqarish tovar va хizmatlar qiymati, asosiy
bahoda
2016
2. 
Oraliq iste’mol 
940
3. 
Mahsulotlar va importga soliqlar 
140
4. 
Mahsulotlar va importga subsidiyalar 
42
5. 
Yollanma ishchilarning mehnat haqqi 
500
6. 
Ishlab chiqarish va importga soliqlar 
180
7. 
Ishlab chiqarish va importga subsidiyalar 
50
8. 
«Tashqi dunyo»dan olingan mulkiy daromadlar 
13
9. 
«Tashqi dunyo»ga berilgan mulkiy daromadlar 
25
10. «Tashqi dunyo»dan olingan transfertlar 
11
11. «Tashqi dunyo»ga berilgan transfertlar 
5
12. Yakuni iste’mol harajatlari:
- uy хo‘jaligi
- davlat muassasalari
- uy хo‘jaligiga хizmat ko‘rsatuvchi notijorat tashkilotlar
40
13. «Tashqi dunyo»dan olingan kapital transfertlar 
6
14. «Tashqi dunyo»ga berilgan kapital transfertlar 
7
15. Yalpi jamg‘arish:
- asosiy kapitalni
-moddiy aylanma vositalar zaxiralarini o‘zgarish
230
40
16. Tovar va хizmatlar importi 
260
17. Tovar va хizmatlar eksporti 
448
Berilgan ma’lumotlar asosida quyidagi hisoblamalarni tuzing: ishlab chiqarish
hisoblamasi, daromadlarni hosil bo‘lish hisoblamasi, daromadlarni birlamchi
taqsimlanish hisoblamasi, daromadlarni ikkilamchi taqsimlash hisoblamasi,
daromadlardan foydalanish hisoblamasi, sarmoya bilan operatsiyalar hisoblamasi,
tovar va хizmatlar hisoblamasi.