Statistikasi

D. Budjet defitsitini moliyalashtirishning 
kreditorlar turi bo‘yicha tasniH
Davlat budjeti defitsitini moliyalashtirisli, uni mablag* bilan 
ta ’miniash (qoplash) uchun hukumat tomonidan qarz mablag'larini 
jalb etishdir, Moliyalashtirish davlat boshqaruvi sektori birliklari- 
ning barcha qaylariladigan operatsiyalari sifatida qaraladi. Bu tasnif 
qarz egalari — krcditor (boshqacha aytganda, qarz majburiyat- 
larining egalari) ning iqtisodiy muomalasi o ‘xshashligiga qarab gu- 
ruhlash asosida ishlangan. Oldin qayd qilingandek, moliyalashtirish 
hajmi davlat budjetining defitsiti (profitsiti) ning teskari ishorali 
hajmiga teng. Masalan, 1999-yilda AQSHda profitsit +158,3 mlrd. 
dollar, moliyalashtirish —158,3 mlrd, dollar. Sunday misollarni 
ko'plab keltirish mumkin,
Budjet defitsitini moliyalashtirish tasnifi quyidagicha (kreditor­
lar turi bo'yicha);
I. Jami moliyalashtirish (Il + IIl),
П, Ichki moliyalashtirish:
1, 
Davlat boshqaruvi sektorining boshqa qismlari tomonidan,
2, 
Pul-kreditni tartibga solish idoralari tomonidan.
3, 
Depozitli banklar tomonidan.
4, 
Boshqa ichki moliyalashtirish,
5, 
Korrektirovka (luzatishlar kiritilishi),
lIl.T ashqi moliyalashtirish;
6, Xalqaro iqtisodiy rivojlanish tashkiiotlaridan,
7, Xorij boshqaruvi muassasalaridan.
I ! 9

---

8, 
Boshqa chetdati jalb qilislilar.
Likvidlikni bosliqarish uchun ko ‘7(Ja tittilgan naqd pul 
mabiag'lari, depozitlar va qimmalli qog‘oziar bajmitiing o'zgarishi.
Daviat budjeti defitsitini moliyalashtirish davlat bosliqamvi 
idoralarining majburiyatlar hajmini o'zgartiradi (inablag* jalb qi- 
lish minus qoplanishi) va davlat boshqaruvi idoralaridagi likvid 
moliya mablag'lari qoldig‘ini o‘zgartiradi.
Xalqaro standartlarda mablag‘ Jalb qilinishi minus qoplanishi 
(sof kreditlash) davlat budjetining daromadi sifatida qaralmaydi, 
u defitsitni moliyalashtirish manbasi tariqasida qaraladi.
Defltsit = Mablag‘jalb -
Qoplanishi 
qilinishi
Likvid
moliya
mablag‘lari
qoldig'ining
kamayisht
Bu o'rinda Davlat budjeti defitsitini moliyalashtirish davlat- 
ning ichki va tashqi qarz majburiyatlarini ko'paytiradi, natijada dav- 
latning ichki va tashqi krediti hajmini oshiradi, Ichki manbalar: dav­
lat boshqartivi sektoriga qarashli boshqa qismiari, milliy iqtisodiyot- 
ning boshqa scktorlari (nomoliyaviy korporatsiyalar, moHyaviy kor- 
poratsiyalar, uy xo'jaligi) mabiag‘larining jalb qilinishidir. Tashqi 
manbalar: xalqaro tashkilotlar (W. Bank, IMF va boshqalar), xor- 
ijiy davlatlar, bankJar va xususiy shaxsiar mablag'larining jalb qilin­
ishidir. Davlat budjeti profitsitida likvid moliya mablagdari zaxirasi 
ko'payadi, davlat kredltining hajmi kamayadi.
Xalqaro valuta fondining davlat budjeti defitsitini moUyalashti- 
rishning boshqa tasnifida qarz (j^Ib qilish) majburiyatlari tiirlari 
ko'rsatiladi.
E. Budjet defitsitini moliyalashtirishning