Sug‘urta tashkiloti

• Tayyorladi: Abdurahmonov H.
• Tekshiruvchi: Adilova M.

Sug’urta tashkiloti zahiralari
REJA:

• Sug‘urta tashkiloti haqida tushuncha, ularning turlari
• Sug‘urta kompaniyasining tashkiliy tuzilishi
• Sug’urta tashkiloti zahiralari

Sug‘urta tashkiloti – bu turli xildagi sug‘urta korxonalari, muassasalari. Sug‘urta kompaniyalari, aksionerlik sug‘urta kompaniyalari, regional va xalqaro moliyaviy guruhlar, qo‘shma sug‘urta va qayta sug‘urta birlashmalar (kompaniyalar), xususiy firmalar, davlat sug‘urta kompaniyalari va boshqalar. U davlatning umumiy iqtisodiy tizimida mustaqil xo‘jalik yurituvchi subyekt sifatida faoliyat yuritadi.
O‘zbekiston Respublikasining “Sug‘urta faoliyati to‘g‘risida»gi qonunining 6-moddasida sug‘urtalovchilarga quyidagicha ta’rif berilgan: «Sug‘urta shartnomasiga muvofiq sug‘urta tovoni (sug‘urta puli) to‘lovini amalga oshirish majburiyatini oluvchi yuridik shaxs sug‘urtalovchi deb hisoblanadi.
Sug'urta tashkilotlari, muhim qimmatlarni, ob'ektlarni, tirksi xavfsizlikni va xavfsizligi kafolatlashga oid risklarni sug'urta qilish xizmatlarini taklif qiluvchi tashkilotlardir. Bu tashkilotlar bizneslar, korxonalar, shaxslar va davlat organlari uchun risklarni sug'urta qilishning moddiy jihatini o'z zimmalariga oladilar.
Sug'urta tashkilotlarining asosiy vazifalari
Maqsadlarni bajarish: Sug'urta tashkilotlari sug'urta polislari va shartnomalar orqali kasallik, zararlar, yo'qolishlar va boshqalar kabi risklarni sug'urta qilish maqsadini bajarib, xavfsiz va mustahkam xavfsizlik muhitini yaratishga harakat qiladi.
Tashkilotlarga maslahat berish: Sug'urta tashkilotlari odatda xodimlariga, mijozlarga va tashkilotlarga sug'urta turlari, polislari, to'lov shartnomalari va sug'urta qilishda muhim masalalar to'g'risidagi maslahatlar beradi.
Mablag'larni to'plash: Sug'urta to'lovlari va shartnomalar orqali, sug'urta tashkilotlari xizmat olib boradigan risklarga bog'liq bo'lgan mablag'larni to'playdi. Bu mablag'lar sug'urta tomonidan qabul qilingan zararlarni, go'sht, ko'plab haqiqiy zararlarni, zarar qilgan obyektlar narxini va boshqalarini o'z ichiga oladi.
Risklarni kafolatlash: Sug'urta tashkilotlari xavfsizlik va kafolat ko'rsatkichlarini yaratish orqali kasalliklardan, yonimdan, zararlar yuzasidan yoki yo'qolishlaridan kafolat berish va to'lovlarini ta'minlash bilan bog'liq risklarni sug'urta qiladi.
Davlat tomonidan tartiblangan tartib: Sug'urta kompaniyalari genellikle davlat tomonidan tartiblangan va litsenziyalangan tashkiliy tartibga tabi bo'lgan tashkiliy birlar hisoblanadi. Tashkilotlar asosan davlat tomonidan bog'liq sug'urta qonunchiligiga rioya qilishlari talab etiladi.
Struktura va bo'limlar: Sug'urta kompaniyasi tashkiliy tuzilishi, turli tarkibiy bo'limlardan iborat bo'ladi. Bunday bo'limlar katta tashkilotlarda umumiy boshqaruv, sug'urta bo'limi, xavfsizlik bo'limi, moliya va hisobotlash bo'limlari, xususiy tadbirkorlik bo'limi va boshqalar kabi bo'limlardan tashkil topishi mumkin.
Xodimlar: Sug'urta kompaniyasi faoliyatini amalga oshirish uchun xodimlardan tashkil topadi. Xodimlar sug'urta sohasidagi mutaxassislar, xususiy bo'limlarning boshqaruvchilari, shubhalashuvchilar va qo'llab-quvvatlash bo'limlari hamda boshqa kerakli kadr va mutaxassislar jamlanadi.
Boshqaruvchi organ: Sug'urta kompaniyasining boshqaruvchilari rais hisoblanadi. Ular tashkiliy jarayonlarni boshqarish va rahbarlik qilishga javobgar bo'ladi. Raislar, tashkilotni boshqarish, tugallash muhiti va maqsadlarini belgilashda muhim rollarni o'ynashadi.
Sug'urta kompaniyasining tashkiliy tuzilishi quyidagi elementlardan iborat bo'ladi:
Sug’urta tashkiloti zahiralari, sug’urta kompaniyalariga tegishli bo’lgan shaxslar yoki tashkilotlar bo’lishi mumkin. Bu zahiralarning vazifalari sug’urta sohasida xizmat ko’rsatish, polisalar va xalqaro sug’urta standartlari bilan tanish bo’lish hisoblanadi. Sug’urta tashkilotlari zahiralari murakkab sug’urtaning qurilishiga va bajarishiga yo’nalib turadilar. Ularning asosiy vazifalari quyidagilardan iborat bo’lishi mumkin:
Sug’urta polisasi: Sug’urta tashkilotlari zahiralari sug’urta qonunlarini bitcha va hommash sug’urtasining bajarilishi va shaxsiy mal-xavfsizligi ta’minlashda polisalar bilan hamkorlik qilishlari mumkin.
Xalqaro hamkorlik: Sug’urta tashkilotlari zahiralari xalqaro hamkorlikni o’z ichiga oladi va dunyoda boshqa sug’urta tashkilotlari bilan hamkorlik qilish imkoniyatlarini ta’minlab uning xalqaroda muvaffaqiyatli ishlarini tarqatadi.
O’quv imkoni: Sug’urta tashkilotlari zahiralari xalqaro xarid qilishlar va tajribalar bilan hamkorlik qiladi va ularning xodimlarini yangi va unumdor to’plama, xarid qilish va boshqa imkoniyatlarga ega bo’lgan ish xavfsizligi va sug’urta bo’yicha ta’lim olishiga imkoniyatlar yaratadi.
Sug’urta tashkilotlari imtiyozlari: Sug’urta tashkilotlari zahiralari sug’urta polisasi va davlat organlariga imtiyoza ega bo’lishi mumkin. Bu, ularga sug’urta jarayonlarini rivojlantirish, davlat yoki hududimizdagi sug’urta ishlarini bajarish imkoniyatini beradi.
Vergi imtiyozlari: Sug'urta tashkilotlari o'zlariga bazi vergi imtiyozlaridan foydalanish imkoniyatiga ega bo'lishlari mumkin. Bu imtiyozlar sug'urta tashkilotlarining vergi daromadlarida chegirma ko'rinishida ifodalanadi.
Jalb qiluvchi daromadlar: Sug'urta tashkilotlariga deklaratsiya tuzish immining taqsimlanishi yoki boshqa jalb qiluvchi daromad tushumi daromadlar bo'yicha solishini ta'minlaydi.
Moliyaviy ta'minotlar: Sug'urta tashkilotlari moliyaviy ta'minot darajasi oshirib, xavfsizlik va islohot usullari bilan bog'liq to'plamini o'zlashtirish imkoniyatiga ega bo'lishlari mumkin.
Xalqaro bozorlarda sug'urtalash: Sug'urta tashkilotlari xalqaro bozorlarda qat'iy qarzdorliklarda sug'urtalash jarayonlarida va xalqaro sug'urta shartnomalari asosida xizmat ko'rsatishda imtiyozlardan foydalanishlari mumkin.
Ariza berish ridoligi: Sug'urta tashkilotlari mahkamalarga ariza berish va boshqalar bilan qayta boshqaruvda ridoshi bo'lgan narsalarni topshirishda ariza berish ridoligiga ega bo'lishlari mumkin.
Loyihalar qo'llab-quvvatlash: Sug'urta tashkilotlari loyihalarini qo'llab-quvvatlash va moliyaviy ta'minlash bo'yicha davlat tomonidan imtiyozlardan foydalanishlari mumkin.