Sun’iy hujayrasi

O‘simliklarning o‘sishiga har xil tuzlarning ta’sirini o‘rganish 
 
Variantlar 
Poya uzunligi 
Ildiz uzunligi 
0,12 n. NaCl eritmasi 
Suv (oddiy oqova suv) 
0,12 n. NaCl + KCl + CaCl
2 
0,12 n. NaCl + KCl + CaCl
2
Tuzlarning o‘simliklar o‘sishiga bo‘lgan ta’siri, 6-7 kundan boshlab sezila boshlaydi. Tajribadan 
ijobiy natija olishda tuzlarning kimyoviy toza bo‘lishligi muhim ahamiyatga ega. Odatda tajriba 3-4 hafta 
davom ettiriladi. Shu mo‘ljaldagi vaqt tamom bo‘lishi bilan o‘simliklar eritmalardan olinib, distillangan 
suv bilan yuviladi va ularning poyasi, ildizlari lineyka yoki millimetr qog‘ozi yordamida o‘lchanadi. 
Olingan ma’lumotlar yuqoridagi jadvalga yozib olinadi. Imkoniyati bo‘lsa, o‘simliklarning ho‘l va quruq 
og‘irligi yoki ildizlar soni aniqlansa yanada yaxshi bo‘ladi. Tajribadan olingan natijalar talabalar bilan 
birgalikda muhokama qilinadi va undan tegishli xulosalar chiqariladi. 
 
19-LABORATORIYA ISHI 
Tuproqning namligini aniqlash 
 
Darsning maqsadi: Tuproqning namligini aniqlash. 
Umumiy ma’lumot: О‘simliklarni normal holda suv bilan ta’min qilib turishda, tuproqning tо‘la 
nam sig‘imini aniqlash muhim ahamiyatga ega. Tuproqning tо‘la nam sig‘imi deb, ayni tuproqning о‘zida 
suvni ushlab turish qobiliyatiga aytiladi. Tuproqning tо‘la nam sig‘imini aniqlash uchun ikkita 
bosqichdagi ishlarni amalga oshirish kerak: tuproq namligini va nam sig‘imini. 
Kerakli asbob va reaktivlar: Tuproq, byukslar, tagiga temir setka qо‘yilgan silindr, quritgich 
shkaf, eksikator, tarozi, tarozi toshlari, filtr qog‘oz, shtativ. 
Ishni bajarish tartibi: Buning uchun, ilgaridan og‘irliklari ma’lum bо‘lgan alyuminiy yoki 
shisha byukslarga tuproq solib, ularning og‘irliklari ham tarozida tortish bilan aniqlanadi. Byukslarga 
solingan tuproq, quritgich shkaflariga qо‘yiladi va 6 soat davomida 105
0
C da quritiladi. Quritish 
vaqtining tugashi bilan byukslar pinset yordamida quritgich shkafidan olinadi va eksikatorga qо‘yiladi. 
Eksakatorda xona haroratigacha sovitiladi, sо‘ngra esa, ular tarozida tortiladi. Tarozida tortilgan byukslar, 
qaytadan quritgich shkaflarida 2 soat davomida 105
0
C da saqlanadi. Keyin esa, byukslar shkafdan olinib, 
eksikatorda 30-40 daqiqa davomida xona haroratigacha sovitiladi va tarozida tortib og‘irligi aniqlanadi. 
Agarda, birinchi tortish bilan ikkinchi tortish о‘rtasida farq bо‘lmasa, quritish ishi tugatilgan deb 
hisoblanadi. Mabodo, tuproq og‘irligining kamayishi davom etsa, quritish yana bir marta takrorlanadi. 
Tuproq namligini aniqlashdan olingan natija ma’lumotlari quyidagi jadvalga yoziladi. Tajriba natijalari 
6,22 g tuproq tarkibida 1,24 g suv borligini kо‘rsatadi. 
Odatda, tuproqni quritish davrida bug‘lanib ketgan suv miqdori foizlarda ifodalanadi. 
6,22 – 100 
1,24 – X
X=100x1,24/6,22=19,93 % 
Demak, olingan tuproq namligi 19,93 % ga teng ekan.