Suyuqlik muvozanatdagi harakati, ularning asosiy qonuniyatlari

Bernulli tenglamasi.
Bernulli tenglamasi suyuqliklar harakatini urganishda, nasos va kompressorlarning umumiy bosimini topishda, suyuqlik hamda gazlar tezligi va sarflanish miqdorini aniqlashda keng kullaniladi. Bu tenglama Eylerning harakat tenglamasidan topiladi. Tenglamani ung va chap tomonini dx, dy va dz ga kupaytirib va suyuqlik zichligi p ga bo’lib quyidagini olamiz:


dx d_x = – 1/ dp dx
d dx


dy d_y = - 1/ dp dy
d dy


dz dz = -gdz - 1/ – dp dz
d dz


dx,/d, dy/d, dz/d koordinata ukidagi _x, _y, _z tezlik proektsiyasini beradi va tenglamani soddalashtirib quyidagiga ega bulamiz:

_x d _x = d(²_x), _y d _y = d (²_y), _z d _z = d (²_z)

2 2 2
Bundan. d(²) = - dp –gd
2 g
Tenglamani og’irlik kuchiga g ga bo’lsak, u xolda d(²) + dp + dz = o
2g yug

d( z + p + ²) = o z + p + ² = const

yug 2g yug 2g

Bu ideal suyuqlik uchun Bernulli tenglamasi hisoblanadi

z + P/pg + ²/g gidrodinamik napor deyiladi.
z -- geometrik napor, ya’ni berilgan nuqtadagi xolatning solishtirma potentsial energiyasi;
p/.pg -- statik (pchezometrik) napor, berilgan nuqtadagi bosimni solishtirma kinetik energiyasi.
² /2g– tezlik ( dinamik ) napori , berilgan nuqtadagi solishtirma kinetik energiyasi.
Agar z ni h_g , p/yug ni h_c , ²/2g ni esa h_g bilan belgilasak u xolda h_g+h_c+h_q =H
Bernuli tenglamasini binoan, ideal suyuqliklarning turgun harakatida geometrik, statik va dinamik naporlar ygindisi umumiy gidrodinamik bosimga teng bo’lib, u oqim bir trubadan ikkinchi trubaga o’tganida ham o’zgarmaydi:

z₁ + P₁ + ²₁ = z₂ + P₂+ ²₂

yug 2g yug 2g

Tenglamadagi uchala bosim ham uzunlik o’lchamiga ega bo’lib metr hisobida ifodalanadi.

Bernuli tenglamasi energiya saklanish qonunining xususiy kurinishida bo’lib oqimning energetik balansini belgilaydi.
Real suyuqliklar quvurdan yoki kanallardan oqayotgan da oqimning bir qismi ichki ishqalanish kuchini engish uchun harakat yo’nalishini o’zgartirganda va oqim tezligi o’zgarganda yo’qoladi.Bosimning yuqolishi ichki ishqalanish qarshiligini va mahalliy qarshiliklarni engish uchun sarf bo’ladi.
Amaliyotda gidravlik qarshiliklarni xisoblash katta ahamiyatga ega.Suyuqlik va gazlarni o’zatish uchun kerak bo’lgan energiya sarfini yo’qotilgan bosimni bilmasdan xisob­lash mumkin emas.
Suyuqlik oqayotganda ichki ishqalanish kuchi quvurning butun uzunligi bo’yicha mavjudligi malum.Uning kattaligi subyuklikning oqish re­jimiga bo`gliq.