Suyuqlik muvozanatdagi harakati, ularning asosiy qonuniyatlari

Nazorat savollar

1. 
   Gidrovlikaning asosiy tushunchalari
   
2. 
   Suyuqliklarning asosiy fizik hossalari.
   
3. 
   Harorat o’tkazuvchanlik koeffitsienti
   
4. 
   Gidrostatik bosim.
   

3-MARUZA
MAVZU: GIDROSTATIKA. GIDROSTATIKANING ASOSIY TUSHUNCHALARI VA TENGLAMALAR.


REJA:
1. Muvozanat xolatining differentsial tenglamasi.
2. Gidrostatikaning asosiy tenglamasi.
3. Nyuton va nonyuton suyuqliklar.


Muvozanat holatining differentsial tenglamasi.
Biror idishda tinch turgan suyuqlikka og’irlik va bosim kuchlari ta’sir qiladi. Bu kuchlarning o’zaro ta’sirining suyuq ichida (ta’sirlanishi) taqsimlanishi Eyler tomonidan ishlab chiqilgan differentsial tenglama bilan ifodalanadi.Ushbu tenglamani keltirib chiqarish uchun idishdagi suyuqlik hajmidan kichkina paralelepiped sistemasida unga ta’sir qilayotgan kuchlarni ko’ramiz.

Parallelepipedning hajmini dv, uning x,y va z koordinatalar o’qiga parallel yunalgan qirralapini dx, dy,dz bilan belgilaymiz. Papalelepipedga ta’sir qilayotgan og’irlik kuchi massa m bilan erkin tushish tezlanishi g ning ko’paytmasiga teng, ya’ni gdm Gidrostatik bosimning kuchlari esa, gidrostatik bosimning shu qirralar yuzasi ko’paytmasiga teng bo’lib, uning qiymati koordinatalap o’qlariga bog’liq:

P = f (x, u, z)
Statikaning asosiy qoidasiga muvofiq, tinch holatda turgan kichkina hajmga ta’sir qilayotgan barcha kuchlarning koordinatalar o’qlariga nisbatan olingan proektsiyalarining yig’indisi, nolga teng, aks xolda suyuqlik xarakatda bo’lar edi. Kuchlar yig’indisini z o’qqa nisbatan proektsiyalaymiz. Og’irlik kuchi z o’qqa parallel va unga qarama-qarshi tomonga yo’nalgan, shuning uchun bu kuch z o’qqa manfiy (-) ishora bilan proektsiyalanadi:
-gdm = - gpdv = -pgdxdydz
Parallelepipedning hajmi: dV=dxdydz

Parallelepipedning pastki qirrasiga gidrostatik bosim normal bo’yicha ta’sir qiladi. Agar z o’q bo’yicha biror nuqtadagi gidrostatik bosimning o’zgarishi dp/dz bulsa, dz qirraning uzunligida bu bosim dp/dz*dz ga teng bo’ladi.

Bunda qarama-qarshi (yuqorigi) qirradagi gidrostatik bosim ( P+ dp/dz dz ) ga teng va uning z o’q bo’yicha proektsiyasi: