Suyuqliklarning

Suyuqliklarning asosiy fizik xossalari Zichlik va solishtirma og‘irlik

Suyuqliklarning asosiy fizik xosslaridan quyidagilar hisoblanadi: zichlik, solishtirma og‘irlik, siqiluvchanlik, qovushqoqlik.
Suyuqliklarni hajm bo‘yicha taqsimlanishi zichlik va solishtirma og‘irlik bilan xarakterlanadi.
Suyuqlikning zichligi ρ – bu bir jinsli suyuqliklarning hajmga nisbati tushuniladi:

ρ  ^m
V
bu erda m – suyuqlik massasi; V – suyuqlikning hajmi.
(1.1)

Nisbiy zichlik tushunchasi gidravlikada keng foydalaniladi. Suyuqlikning

nisbiy zichligi
ρ₀ deb, suyuqlik zichligining
t  3,98⁰ C
da olingan suv zichligi ρ_с

nisbatiga aytiladi, ya’ni



0
_{ρ } ρ

(1.2)

ρ_с
Nisbiy zichlik – o‘lchamga ega bo‘lmagan kattalikdir.
Zichlik haroratga bog‘liq bo‘lib, odatda, harorat ortishi bilan uning qiymati kamayadi. Bu o‘zgarish neft’ mahsulotlari uchun quyidagi munosabat orqali ifodalanadi:

ρ_t 

1  β

^ρ 20
_t (t  20)
(1.3)

bu erda t – harorat (birligi ⁰S), suyuqlikning 20⁰S dagi zichligi.
β_t – hajmiy kengayish koeffitsenti;
ρ₂₀ –

Suyuqlikning solishtirma og‘irligi γ – bu suyuqlik og‘irligining G uning
hajmi nisbatiga aytiladi:

γ  ^G
V
(1.4)

Solishtirma og‘irlik bilan zichlik orasidagi bog‘lanish mavjud: Nyuton

qonuniga muvofiq massa va og‘irlik erkin tushish tezlanishi, u holda
G  mg
munosabati bilan bog‘liq, bu erda g –

γ  ^G  ^mg  ρg
(1.5)

V V

Suyuqlikning nisbiy solishtirma og‘irligi γ ₀
haroratda quyidagi tenglikdan topish mumkin:

γ
γ  ^{γ t}
shu suyuqlikka ma’lum

(1.6)

0
c
bu erda γ _t – ma’lum haroratda olingan suyuqlikning solishtir-ma og‘irligi; γ _с –
t  3,98⁰ C da olingan suvning solishtirma og‘irligi.
Zichlik ham solishtima og‘irlik singari bosim va haroratga bog‘liq. Suyuqliklarning zichligi va solishtirma og‘irligi haroratning oshishi va bosimning

kamayishi bilan kamayadi.
t  3,98⁰ C
da suv ρ va γ larning eng kichkina

qiymatlari xarakterlanadi, bundan tashqari suv 0 dan 3,98 ⁰S gacha bo‘lgan chegaralarda taqdim etiladi.
Solishtima hajm – zichlikka teskari bo‘lgan kattalikka aytiladi:

v  ¹  ^V
ρ m
(1.7)

Bu erda vρ  1 deb yozish mumkin.