T a’m irlashga yaroqlilik ko‘rsatkichlari g o st

M ashinalarning ch idam liligini oshirishga qaratilgan eksplua-
ta tsio n tadbirlar. 
M ash in alar tuzilishining m ukam m alligi va tayyor- 
lan ish sifatining yuqoriligi u larn in g uzoq va buzilm asdan ishlashiga 
kafolat b era olm aydi. B un in g uchun m ashinadan texnik jih a td a n
t o ‘g ‘ri foydalanish va un i m aqsadga muvofiq ravishda t a ’m irlab tu - 
rish h am kerak.
Texnik jihatdan to ‘g ‘ri foydalanish vazifalariga quyidagilar kiradi: 
ishlatish va konservatsiyalash vaqtida m ashinaning texnik ahvoli tu- 
z u k b o ‘lishini ta ’m inlash; qurilm aning falokatsiz va tejam li ishlashi-

---

ni ta ’m inlash. M ashinalardan tex n ik jih a td a n foydalanish darajasi 
um um an ularni tegishli joyda saqlash, u lard an vazifasiga qarab foy­
dalanish, xizm at ko‘rsatuvchilarning m alakasi, m ashinaga q a ro v - 
ning va uni texnik nazorat qilishning y o ig a qo'yilishi, yoqilg‘i-m o y
xo ‘jaligini tashkil etish bilan belgilan ad i.
T exnikaning ayrim tarm oqlariga tatb iq a n m ashinalardan fo y ­
dalanish borasida katta tajriba to ‘p lan g an . M ashinalardan fo y d ala ­
nish bilan ularning yeyilishga ch id am lilig i orasidagi bog‘liqlik hali 
yetarlicha um umlashtirilm agan.
M ashinalardan texnik jih atdan foydalanish usullari doim o ‘zgarib 
turadi, mashinaning vazifasiga eng m os keluvchi usullami izlab topishga 
harakat qilinadi. Texnikaning rivojlanishi va ular texnik darajasining 
ortishi bilan ulardan ta ’m irlam asdan foydalanishga o ‘tilishi m um kin. 
Bu o 'rin d a asosiy shartlar quyidagilardan iborat bo ‘lishi lozim : x iz­
m at m uddatini oshirish; yeyilgan ishqalanuvchi uzelini boshqa uzel- 
laridan alohida (mustaqil ravishda) alm ashtirish im koniyatiga ega 
b o ‘lish uchun m ashinani agrégat p rinsip id a qurish; m ashinalar k o n - 
struksiyasida alm ashtiriladigan detallarni o ‘rnatishda baza b o ‘lib x iz­
m at qiladigan, yeyilmaydigan, q o tirib q o 'yu v chi sirtlar y aratish ; 
ishqalanuvchi uzel hamda d etallarning texnik nuqsonini an iqlash 
vositalarini keng ko'lam da rivojlantirish.
D etallarn in g yeyilishga c h id a m li b o ‘lishini ta ’m in lash b ila n
bog‘liq m ashinalardan foydalanish m asalalariga ishlatish ja ra y o n id a
m oylash ashyosi xossalarining o ‘zgarishi, m ashinalarni c h in iq ti- 
rish, stendda va ishlatib sinash, m ash in a la rd a n foydalanish va ish 
tartibotining detallarning yeyilish jadvalligiga ta ’siri, ish v aq tid a
m ashinalarga qarov o'tkazish, ularga tex n ik xizm at k o ‘rsatish va 
ta ’m irlash, detallarning chekli yeyilishlari ham da xizm at m u d d a t- 
lari va boshqalar kiradi.
Keyingi yillarda m am lakatim iz va ch et ellarda «yeyilmaslik efifek- 
ti» keng o ‘rganilm oqda. M azkur h o d isa asosida yangi m oylash 
ashyolari va ular uchun qo‘shilm alar, siyqalantirish qoplam alari va 
ishqalanuvchi uzellar konstruksiyalari ishlab chiqildi. B ularning 
ham m asi ishqalanishga quvvatning sarfini kam aytiradi va m ash in a
ham da uskunalardagi ishqalanuvchi d etallarn ing yeyilishga c h id a m - 
liligini oshiradi. M a’lum bo‘ldiki, ta n la m a ko‘chirish d etallarnin g 
vodoroddan yeyilishi jadalligini p asay tirish n in g eng sam arali vosi- 
talaridan biri ekan.

---

1.7. M ashinalarning saqlashga m oslashganligí