T. C. Erciyes üNİversitesi sosyal b

KAZA VE KADER: 
Lugatte sağlam ve mahirane bir şekilde yapmak, işlemek”
88
demek olan kaza 
ise, “zeval kabul etmeyen, hiçbir eksiği bulunmamakla beraber en sağlam ve en 
mükemmel bir fiilden ibarettir.” ve Allah’ın, Eş’ârîler’e göre irade, Maturîdîler’e 
göre tekvîn sıfatına racîdir.
89
“Hüküm verme, kesinlikle karar verme, hikmetle 
yaratma, haber verme, bildirme, emir, tamamlayıp bitirme” gibi Kur’ânî anlamları 
olan kaza; “bir şeye hükmedip karar vermek, layık olduğu sonucu belirlemek ve 
hakkında nihaî olarak söylenebilecek son sözü söylemektir.”
90
Kader kelimesi, “ölçü, miktar, bir şeyi belirli bir ölçüye göre yapmak, tayin 
etmek ve belirlemek” anlamlarına gelmektedir.
91
Allah’ın ezelî bir sıfatı olarak 
kabul edilen kader, Cenab-ı Hakk’ın her şeyi ezelde hüsn ve kubh, zarar ve nef’ 
hallerine dair kendisinde ne bulunacak ise, zaman ve mekândan neyi havi olacak ise, 
sevap ve ikabdan kendisine ne terettüb edecek ise öylece tahdîd eylemesidir.
92
Ebu Hanîfe’ye göre, kazadan kastedilen icmâlî hüküm, kaderden kastedilen 
86
İzmirli, Yeni İlm-i Kelam, s 330-31.Gölcük, Bakıllânî ve İnsanın Fiilleri, s. 103-108
87
Pezdevî, Ehl-i Sünnet Akaidi, s. 166
88
Sabûnî, Maturidiyye Akaidi, s 155 
89
Taftazanî, Şerhu’l-Akaid, s. 233. İzmirli, Yeni İlm-i Kelam, s. 333 
90
Maturîdî, Kitabü’t- Tevhîd, s. 391.
91
Kılavuz, Anahatlarıyla İslam Akaidi ve Kelam’a Giriş, s. 172 
92
İzmirli, Yeni İlm-i Kelam , s. 329 

---

22 
ise tafsilî hükümdür ve kaza, kader ve meşîet sıfatları keyfiyetsiz olarak Allah 
Teâlâ’nın ezeldeki sıfatlarıdır.
93
2- İSLAM DÜŞÜNCE TARİHİNDE İRADE HÜRRİYETİNİN