T ema: Orayliq Qazaqstanda tabiyiy geografiyaliq sipatlama

Aralbóyi qumli shóli okrugi
Aralbóyi qumli shóli okrugiga Úlken hám Kishi Porsıq hám Aralbóyi Qoraqumi kiredi. Aralbóyi qumı uzaq waqıt dawamında teńi astında bolǵanı ushın tiykarınan shógindi taw jınıslarınan dúzilgen, jer maydanı bolsatórtlamchi dáwirde payda bolǵan qum menen oralǵan.
Aralbóyi Qoraqumi Aral teńiziniń arqası — shıǵısında jaylasqan qublaında bul shól Sirdaryoniń tómen aǵımınan arqada Shalqar —Teńi sorlaqına shekem sozılıp baradı. Shólniń ortasha bálentligi 100 — 200 m Shalqar — Teńiz kebirxogida hám Aralbóyida 50 — 70 m. Jer maydanı Qazaqstan tómen tawları tárep kóterilip baradı. Aralbóyi Qoraqumi qumli shól,odaǵı qum tiykarınan áyyemgi allyuvial yotqiziqlardan payda bolǵan, házirbul qum bekkemlengen, dóng qumǵa aynalǵan. Shólda grunt suwiniń kópligi hám awlaq jerlerde qudıq ótkeriw ańsat bolǵanlıǵı ushın sharbashılıq ushın keń múmkinshilikler bar.Aralbóyi Qoraquminiń batısında bir —biriga yondosh túrde Úlken hám Kishi Porsıq qumı merdian baǵdarında jaylasqan. Olar Aral teńizine túsip ketken, ortasha bálentligi 100 200 m. Relefiniń tiykarǵı formaları qum tóbeleri, barxanlar hám qaldıq tóbelerden ibarat. Qoddiq tóbeler meridian boyınsha jónelgen, bir— birinen oyıqlar arqalı bóleklengen. Shıǵısda jer maydanı tolqıntárizli tegislikler jaylasqan. Jer maydanı Aralbóyi tárep uyań —sekin tómenlep baradı.
Okrug klimati tiykarınan shimoddan keletuǵın suwıq hawa massaları hám Sibir antitsiklonınıń batıs tarmaǵı tásirinde qálipleseddi. Qishda <;ovuq, yanvar ayında ortasha temperatura arqaında —15°S, qublaında —10°S boladı. Báhár júdá qısqa, geyde qishdan bır jola aptap jazǵa ótip ketedi. Iyulniń ortasha temperaturası 25 —26°S. Jıllıq jawın muǵdarı 100—150mm, tiykarınan qishda hám báhárde jawadı.Turaqlı oqar suwi joq, waqtınsha oqar suw ushırasıp turadı. Jer astı suwi kóp, dushshı, ıshıwǵa jaramlı, grunt suwi xamma orında jer maydanına jaqın (2—15 m). Arqa bólegindegi qumlaqlarda ash tusli sorlaq kesten topraqlar, qaldıq erneklerde sorlaq gúńgirt topraqlar, awlaq orınlarda shor topraqlar tarqalǵan. Qumli orınlarda aq shuvoq, qum shuvoǵi, selew, Sibirer adamóti tarqalǵan. Orayındaǵı qumda boyalichlar, juzǵunlar, qublaında aq saksovullar ósedi. Gilli shólda búrgenlar, kebirlengen jerlerde qara sora, sarsaazan, shoxiloq kókpek tarqalǵan. Bulmandıń ayriqsha ósimlikleri búrgen, aq shuvoq, ayǵırqiyoq ósimlikleri bolıp tabıladı. Olar Qızılqum hám Qoraqumda uchramaydi. Bulmanlardan jaylaw retinde paydalanıladı.