T. I. Umarov s. I. Xudoyberdiyev iqtisodiy matematik usullar va

A_t = j ishlab chiqarish punktdagi mahsulot zapasi;

B_j - i iste’mol punktdagi talab hajmi;

C_tj - i ishlab chiqarish korxonadan j iste’mol punk tiga bir birlik mahsulot

tashish uchun ketgan transport harajatlari;

X_tj - i ishlab chiqarish korxonadan j iste’mol punktiga tashilishi kerak bo’lgan

yukning izlanayotgan hajmi.

2. 
   
   Matritsa va matematik modelni tuzilishi
   

Masalani matritsaviy modeli.



Masalani matritsaviy modeli.

Umuman transport harajatlari minimal bo’lsin

^F = ZZ^t,_J ■ ^X,j ^<sup>min

i</sup> J

Shartlar sistemasi:

1. 
   
   ishlab chiqarish korxonalardan tashilishi kerak bo’lgan tovar hajmi korxona quvvatidan oshib ketmasin
   

Z^Xj ^£ 4^{, (i} = h^m\

j

2. 
   
   iste’mol punktlariga boradigan mahsulot oqimlari hajmi talab hajmidan oshib ketmasin
   

Z Xj £ Bj^{, (}j = & }

J

3. 
   
   agar ta’minotchilarni umumiy quvvati iste’molchilarni umumiy talabiga teng bo’lsa 1) va 2) shartlar qat’iy tenglik ko’rinishida beriladi va yopiq transport masalasi hosil bo’ladi:
   

^а) Z A =Z ^Bj.

ⁱ j

Ayrim hollarda bunday muvozanat bo’lmasligi mumkin.Bu holda transport masalasini ochiq modeli tuziladi

б) Z Ai Bj;

в) ZA, >j^Bj.

ij

Ochiq turdagi modelni yopiq holga keltirish uchun sun’iy ta’minotchi

yoki sun’iy iste’molchi kiritiladi.

Agar Z A_t > ZB_j; bo’lsa, unda Z A, = ZB_j + ^sun'^y; i j ^{i j}

Agar ^ A_i < ^B_} bo’lsa, unda ^ A_t + A^sun'^y = ^B_; . i j ^{i j}

Yopiq holga keltirilgan model ma’lum usullar bilan yechiladi (potensial

usuli, Brudno usuli...).

3.Transport masalasida optimal baholarni qo’llanilishi

Transport masalasida 3 xil ikkilamchi baholar mavjud:

1. 
   
   U_l potensiali-ishlab chiqarish korxonalarini baholaydi,
   
2. 
   
   V_} potensial-iste’mol talabini baholaydi,
   
3. 
   
   V_} potensial-xo’jalik aloqalarni baholaydi.
   

Agar optimal yechimga kirmagan aloqalar qo’llanilsa umumiy harajatlar har bir mahsulot birligi miqdoriga oshadi.

\ = U ⁺ V - ^tij potensial-ishlab chiqarish korxonani quvvatibir birlikga o’zgarsa umumiy transport harajatlari qanchaga o’zgarishini ko’rsatadi. U_l manfiy bo’lsa kamayadi, musbat bo’lsa-ko’payadi.

V potensial-talab hajmi bir birlikga o’zgarsa umumiy harajat qanchaga

o’zgarishini ko’rsatadi. Manfiy bo’lsa kamayadi, musbat bo’lsa oshadi.

4. 
   
   Ko’p bosqichli transport masalasi
   

Ko’p borsqichli tansport masala mahsulot ishlab chiqarish punktidan iste’mol qiluvchi punktga yetib borish jarayonida vositachi orqali yetib boradi. Bu masalaning 2 xil ko’rinishi bo’lishi mumkin:

1.