T. S. Malikov
Mustaqil o‘zlashtirish uchun chizma materiallar
Download 0.84 Mb. Pdf ko'rish
|
O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi t
- Bu sahifa navigatsiya:
- “Ishlab chiqarish xarajatlari” va “ishlab chiqarish chiqimlari”
- XYuSning xarajatlari
|
5.5. Mustaqil o‘zlashtirish uchun chizma materiallar
5-bob. Xo‘jalik yurituvchi subyektning ishlab chiqarish chiqimlari, foydasi va rentabelligi 5.1. Xo‘jalik yurituvchi subyektlarning xarajatlari: mohiyati, tarkibi, klassifikatsiyalanishi va samaradorligini baholash shu bilan bog‘liqki, XYuS mahsulot ishlab chiqarish uchun kapitaldan foydalanib, shuning o‘zida uning muqobil foydalanish imkoniyatini qo‘ldan chiqaradi “Ishlab chiqarish xarajatlari” va “ishlab chiqarish chiqimlari” tushunchalari bir xil ma’no anglatmaydi Bu tushunchalarning ikkinchisi birinchisiga nisbatan kengroq bo‘lib, jamiyat nuqtayi nazaridan u jonli va buyumlashgan mehnatning barcha hajmini o‘zida mujassam etadi va mah- sulotning qiymatiga teng “Ishlab chiqarish chiqimlari” tushunchasi, aksariyat hollarda, iqtisodiyotning ma’lum bir sohasi bilan bog‘langan (masalan, ishlab chiqarish chiqimlari, muomala chiqimlari va boshqalar) Ishlab chiqarish chiqimlarini dastlab ikki guruhga bo‘lish mumkin aniq yoki haqiqatdagi chiqimlar aniq bo‘lmagan chiqimlar XYuS tomonidan amalga oshi- rilgan aniq xarajatlardan – ish haqi, xomashyo va materiallar xarajatlari, ijara uchun to‘lov va boshqalardan iborat 144 Tannarxga kiritiladigan xarajatlarning tarkibi, bir tomondan, hayotga tatbiq etilayotgan soliq siyosatiga va ikkinchi tomondan, iqtisodiyot- ning ahvoli va tarkibiy tuzilishiga bog‘liq XYuSning xarajatlari “XYuS ning chiqimlari”dan farq qilib, ular bevosita moliyaviy ka- tegoriyalar va birinchi navbatda mahsulot tannarxi bilan uzviy bog‘- langan Shuning uchun ham, XYuS ning xarajatlariga uning mohiyatini ifo- dalovchi quyidagicha ta’rif berish mumkin foyda olish yoki XYuSning boshqa maqsadlariga erishish uchun foy- dalaniladigan resurslarning pul qiymatiga XYuS ning xarajatlari de- yiladi “Xarajatlar” tushunchasi “tannarx” tushunchasiga nisbatan kengroq hisoblanadi. Chunki tannarx umumiy xarajatlarning bir qismini (od- diy takror ishlab chiqarish xarajatlarini) o‘zida aks ettiradi Mahsulot (ish va xizmat) tannarxi mahsulot (ish va xizmat)ni ishlab chiqarish jarayonida foydalaniladigan xomashyo, materiallar, yo- qilg‘i, energiya, asosiy fondlar, mehnat resurslari va ularni ishlab chiqarish hamda realizatsiya qilish boshqa xarajatlarining qiymat bahosidan iborat 145 ishlab chiqarish va realizatsiya bilan bog‘liq bo‘lgan boshqa xarajatlar Download 0.84 Mb. Do'stlaringiz bilan baham: 
|