Тааабаларнинг худудий иамий-амааий конференцияси матери ал лари


Download 152.99 Kb.
Pdf ko'rish
bet3/5
Sana21.04.2023
Hajmi152.99 Kb.
#1368849
1   2   3   4   5
Bog'liq
1. Фабри-Перо интерферометрин уйрениў 2015

Naurizov 
М.А. 
Gidrotermodinamikali’q 
ten'lem eler ja ’rdeminde 
atmosferali’q 
o ’zgerislerdi ani’qlaw
Sherniyazov 
A.SH. 
Passiv 
tajriba 
o ’tkazish 
asosida 
matematik 
modelini 
identifikatsiyalash
Utemisov D., Qosimov F.O. 
Chiziqli b o ’lmagan dinamik obyektlarning bashoratli 
boshqarish usuli asosidagi neyroboshqaruvi
Аметов A.P., Пахратдинов A.A. 
Особенности кристаллической структуры
органических соединений на основе донорных молекул TMTTeN
Палуанов Б., Бекмуратова 
З.Т. Выработка текстильных изделий медицинского
назначения
Калмуратова Г., Абдуллаев A. 
Object Pascal программаластырыу тилинде файллар 
менен ислеу
Пасиев Б. 
Технология и рабочий орган для подрезания корней хлопчатника 
Сададинов 
У. Колесный трактор с вспомогательными опорными колесами
237


ФАБРИ - ПЕРО ИНТЕРФЕРОМЕТРИИ УЙРЕИИУ \О М СИЕКТРАЛ
с ы з ь щ л а р д ы ц
 
т о л ц ы н
 
у з ы н л ь щ л а р ы н
 
о л ш е у
М.М.ЖУМАБАЕВ, Р.А.АМЕТОВ
Бердац номидаги Цорацалпоц давлат университета, Нукус 
Тошкент педиатрия тиббиёт институти Нукус филиали, Нукус
Хэзирги уакытта лазерлер илим х,эм техниканьщ рауажланыуында улкен эх,мийетке 
ийе болып, 
медицина тарауында, 
телекоммуникация тарауында, 
астрофизикальщ 
изертлеулерде, затлардыц ишки дузилисин аньщлауда х,эм баскада тарауларда кец 
колланылады. Затлардыц ишки дузилисин изертлеуде лазер нурыныц зат ар калы еткен 
ямаса оннан кайткан спектрлерин анализ кылыу менен эмелге асырылады. Бул спектрал 
сызьщлардыц структурасын аньщлауда оптикальщ интерферометрлер пайдаланылады. 
Фабри-Перо интерферометри жокары аныклыкка ийе эсбаи болып, ол спектрал 
сызьщлардыц нэзик структураларын изертлеуде колланылыуы мумкин.
Интерферометр оптикальщ резанатор ролин аткаратугын барльщ орында кэлеген 
лазердиц белинбес элемента есапланады. Фабри-Перо ишки жалпак бетлери жаксы 
ыскыланган (10 2 Я га шекемги аньщльщта) х,эм бир-бирине параллель орнатылган еки 
шийше (яки кварц) Рх х,эм Р2 (1-суурет) пластинкалардан турады [1]. Бул бетлерге жак;сы 
шагылысыушы каплам койылады. Ш агылысыу коэффициенти г « 0 ,9 болган металл 
каплаулар ( Ag, А1 ) менен бир катарда х,эзирги уакытта шагылысыу коэффициенти 
г « 0 ,9 9 хэм оннан жокары болган диэлектрлик коп катламлы интерференцияльщ 
капламлар кецнен колланылады. Пластинкалардыц сырткы бетлери эдетте ишки бетлери 
менен улкен болмаган муйешти курайды, себеби сырткы беттен шагылыскан жактыльщ 
сэулеси баклауларга кесент бермеуи керек.
1-суурет. Фабри-Перо интерферометрии 
Фабри-Перо интерферометрии коп кайталаныушы шагылысыулар х,эм жактыльщ 
нурларыныц интерференциясы болып ететугын жалпак параллель хдуа пластинасы 
сыпатында керип шыгыу мумкин. Л линзаныц фокал тегислигинде гузетилетугын 
интерференцияльщ картина тецдей иймекликтеги концентрацияльщ сакыйналардан турады. 
Интерферометр айналары арасында в  муйеш астында таралыушы еки коцсылас нурлар 
ушын тусиу айырмасы темендеги катнас пенен аньщланады [2]:
A = 2 L c o s 6  
(1)
бул жерде, L - интерферометрдиц айналары арасындагы кашьщльщ.
Мейли, г х,эм t - шагылысыу коэффициентлери х,эм интерферометрдиц айнасыныц 
откизиу (интенсивлиги бойынша) коэффициентлери болсын. Егер тусиуши толкынныц 
амплитудасын Д, деп белгилесек, онда биринши нурдыц амплитудасы Д, t га,
екиншисиники A0t r  ге, ушиншисиники A j г 1 х,эм т.б. га тец. Комплексли тусиниклерде 
бул нурлардыц амплитудалары шексиз геометрияльщ прогрессияны курайды:
A 0t, A0t r e ' k\ A 0t r 2e'2k\
A0t r 3e'3k\ ....... 
(2)
198


бул жерде, к  = /Я - жактылык ушын толкын саны. Прогрессияньщ белими г е'к' ге тен. 
Линзаньщ фокал тегислигинде барльщ нурлардьщ косылыуы болып етеди. Нэтийже 
амплитудасы темендегиге тен
А = А 0И ( 1 - г е ' кЛ) 
(3)
вти уш и жактылыктын I интенсивлигин табамыз:
I = АЛ* = 1п Г /(1 + г 2 - 2 r c o s M )
(4)
бул жерде 1п = А 2 - тусиуши толкыннын интенсивлиги.
Параллелликке 
орнатыу 
ушын 
кебинше 
ен 
темен 
термикальщ 
кецейтиу 
коэффициентине ийе инвар яки еритилген кварц таи исленген тирек сакыйналары 
колланылады. Бундай интерферометрлерди Фабри-Перо эталонлары деп атайды. 2- 
сууретте х,эр кыйлы шагылысыу к о э ф ф и ц и е нт и н и н г х,эр кыйлы мэнислери ушын / / / , ,
катнасынын А /Я интерференция тэртибине байланыслылыгы берилген.
Бизлер эииуайыльщ ушын айнада жутылыу болмайды деп болжау етемиз, солай болса 
r + t = 1 . Бул тецлик диэлектрик капламлар ушын орынланады. Металластырылган 
айналарда 
жутылыу 
5-10% 
ти 
курайды. 
(4) 
тен 
керинип 
турганындай 
бул 
белистириулердиц 
максимумлары 
А /Я 
ныц 
путин 
мэнислеринде 
ерисилди 
( т , т ± 1, т ± 2,.... ). Бунда / тах = / п , ягный интерферометр бундай хдлда идеал тыньщ
система болады. Бизге белгили, бул нэтийже тек жактылыктын айнада жутылыуы жок 
болган х,алда 
гана тууры 
болады. 
Жеткиликли 
дэрежедеги улкен 
шагылысыу 
коэффициентлериниц мэнислеринде ( г > 0,9 ) интерференцияльщ картина кец кара 
аральщларга белинген тар жакты сакыйналардан турады.
2-суурет. А /Я интерференция тэртибине байланыслы турде интенсивликтиц етиуши
жактыльщта белистирилиуи.
Бул улкен сандагы нурлардьщ интерференциясыныц акыбети есапланады (кеп нурлы 
интерференция), 
г < ОД 
болганда амплитудасы бойынша кушли айырмашылыкка ийе еки 
нурдыц интерференциясы ушын характерли болган х,элсиз керсетилген максимумлар х,эм 
минимумлардыц бир тегис дизилиуи гузетиледи.

Download 152.99 Kb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   2   3   4   5




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©fayllar.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling