Tabiat jamiyat va inson tushunchalarining mohiyati. Tabiat jamiyuat ulkan tizim sifatida. Tabiat va jamiyatning o’zaro tasiri va mohiyati

Tor ma'noda jamiyatni quyidagicha tushunish mumkin:

1. 
   muloqot qilish va har qanday faoliyatni amalga oshirish uchun birlashgan odamlarning ma'lum bir guruhi (masalan, " numizmatlar jamiyati»).
   
2. 
   har qanday xalq yoki mamlakatning tarixiy rivojlanishining o'ziga xos bosqichi (masalan, " feodal jamiyati").
   
3. 
   alohida o'ziga xos jamiyat, mamlakat, davlat, mintaqa (masalan, " Rossiya jamiyati"," Frantsiya jamiyati "...)
   

Keng ma’noda jamiyat tabiatdan ajratilgan, lekin u bilan chambarchas bog‘liq bo‘lgan qismdir. moddiy dunyo, bu odamlar o'rtasidagi o'zaro ta'sir usullari va ularning birlashma shakllarini o'z ichiga oladi.
U nafaqat barcha tirik odamlarni o'z ichiga oladi. Jamiyat uzluksiz rivojlanayotgan deb tushuniladi. Demak, uning nafaqat buguni, balki o‘tmishi va kelajagi ham bor. O‘tmishda yashab o‘tgan avlodlar ham izsiz ketmagan. Ulardan hozir yashayotgan odamlar til, fan, san’at va amaliy ko‘nikmalarga ega bo‘ldilar. Er yuzida yashovchi odamlar soni doimiy ravishda o'sib bormoqda. Har bir tug'ilgan shaxs tabiiy ravishda jamiyat hayotiga kiradi. U yoki bu faoliyat bilan shug'ullanuvchi shaxs boshqa odamlar bilan muloqotda bo'ladi, ular bilan turli xil aloqalar va munosabatlarga kiradi.
Ijtimoiy munosabatlar - shaxsning faoliyat jarayonida yuzaga keladigan munosabatlari .
Jamiyat - dinamik o'z-o'zini rivojlantirish tizimi.
"tizim" - o'zaro ta'sir qiluvchi elementlar majmuasi, bu erda har biri o'z vazifasini bajaradi. Jamiyat tizim sifatida o'zaro ta'sirda bo'lgan juda ko'p sonli elementlar va quyi tizimlardan iborat.
Asosiy jamiyatning quyi tizimlari (sohalari) to'rtta kichik tizimdir.
-iqtisodiy soha -siyosiy soha -ijtimoiy soha -ma'naviy soha;
Jamiyatning har bir sohasi ma'lum bir avtonomiyaga ega. Shu bilan birga, barcha to'rtta asosiy soha nafaqat o'zaro ta'sir qiladi, balki bir-biriga ta'sir qiladi. Masalan, ta'sir qilish siyosiy soha madaniyatga oid, birinchidan, har bir davlat madaniyat sohasida ma’lum siyosat yuritishi, ikkinchidan, madaniyat arboblari o‘z faoliyatida muayyan siyosiy qarashlarni aks ettirishida namoyon bo‘ladi.
To'rt shar o'rtasidagi chegaralar shaffofdir. Har bir soha u yoki bu tarzda, boshqalarda mavjud. Har qanday sohaning ustuvorligi masalasi munozarali. Qo'llab-quvvatlovchilar bor
iqtisodiy sohaning rolini belgilab beradi. Ular shundan kelib chiqadilar iqtisodiy faoliyat boshqa hech narsa mumkin emas. Ustivor ma'naviy soha sifatida tanlov mavjud. Bu yondashuv tarafdorlari quyidagi dalilni keltiradilar: insonning fikri, g`oyasi, g`oyasi uning harakatlaridan oldinda turadi. Katta o'zgarishlardan oldin doimo odamlarning ongida o'zgarishlar bo'ladi.
Ushbu yondashuvlarning eng murosasizi yondashuv bo'lib, uning tarafdorlari jamiyat hayotining to'rtta sohasining har biri hal qiluvchi rol o'ynashi mumkinligini ta'kidlaydilar. turli davrlar tarixiy rivojlanish.
Ko'pincha ostida tabiat insoniyat jamiyatining mavjudligi uchun tabiiy sharoitlarni tushunadi. Jamiyat hayot jarayonida ajratilgan tabiatning bir qismi sifatida u bilan uzviy bog'liqdir. Dastlab jamiyat va tabiat o'rtasida hech qanday qarama-qarshilik yo'q edi. Inson ibtidoiy mehnat qurollarini yaratdi va ular yordamida yashash vositalarini oldi. Shu bilan birga, insonning tabiatga ta'siri yuqori darajada rivojlangan hayvonlar ta'siridan unchalik farq qilmagan.
Mehnat qurollari takomillashgan sari jamiyat tabiatga tobora kuchayib, qayerdadir uni “yaxshilashtirdi”, qayerdadir “yomonlashdi”. Ammo tabiat, o'z navbatida, jamiyatning xususiyatlarini, masalan, odamlarning sog'lig'i sifatini pasaytirish va hokazolarni "yomonlashtira" boshladi.
Tabiatning alohida qismi sifatida jamiyat u bilan uzviy bog'langan va tabiatdan tashqarida insoniyatning mavjudligi mumkin emas. Inson, demak, jamiyat tabiatdan chiqqan, ular uning davomi, uning bir qismidir.
Tabiat jamiyatning asosi bo‘lgan va shunday bo‘lib qoladi.
Jamiyat va tabiat bir-biriga sezilarli ta'sir ko'rsatadi. Biroq, ular birga yashaydilar. Tabiat va jamiyatning ana shunday yaqin munosabati dunyo birligining asosidir.
Tadqiqotchilar jamiyat taraqqiyotining butun tarixiy jarayonini aqlan qamrab olishga, umumiy yo‘nalishni ochishga harakat qilmoqdalar.
20-asrning 2-yarmida amerikalik sotsiolog Deniel Bell insoniyat jamiyatining rivojlanish tarixini uch bosqichga (bosqichlar, tiplar) ajratdi.
Ko'pincha zamonaviy o'quvchi birinchi marta 10-sinfda ijtimoiy fanlar darslarida jamiyat va tabiat o'rtasidagi munosabatlar qanday degan savolni beradi. Yoki bir yil o'tgach, ushbu fan bo'yicha imtihonga tayyorgarlik ko'rish. Keling, ushbu mavzu haqida o'ylashga harakat qilaylik.
"Tabiat" atamasi juda noaniq. Buni bevosita inson muhiti sifatida tushunish mumkin ( geografik muhit yoki atrof-muhit). Biroq, jamiyat va tabiat o'rtasidagi munosabatlar qanday, degan savol mazmunida bu atama inson va jamiyat mavjudligining tabiiy sharoitlari majmui sifatida ta'riflanadi. Jamiyatni zarur resurslar, tabiat bilan ta'minlash, to'g'rirog'i, u bilan aloqa qilish ham xizmat qiladi muhim omil to'laqonli inson shaxsini rivojlantirishda. Inson tirik mavjudot sifatida ham tabiatning bir qismidir. Uzoq o'tmishda, mavjud bo'lgan davrda odamlar tabiat kuchlariga bog'liqligini anglab, ularni ilohiylashtirdilar, tabiiy muhit bilan uyg'unlikda yashashga intildilar. Biroq, jamiyat taraqqiyoti bilan inson va tabiatning o'zaro ta'sirining tabiati o'zgardi. Insoniyatning tevarak-atrofimiz haqidagi bilimlari kengayib borishi bilan jamiyat tabiiy muhitdan ko‘proq ajratilib, o‘z boyliklaridan o‘sib borayotgan ehtiyojlarini qondirish uchun to‘liq foydalanishga intilardi.