Tabiiy fanlarning zamonaviy kon sepsiyasi
Q uyosh energiyasining o ‘zgarishi haqida fikrlar
Download 333.38 Kb. Pdf ko'rish
|
Tabiiy fanlarning zamonaviy konsepsiyasi. Turayev B.E. Isayev X
- Bu sahifa navigatsiya:
- 12.3. Ozon tuynigi
|
12.2. Q uyosh energiyasining o ‘zgarishi haqida fikrlar
131 olib keladi. Ekspertlar m a ’lum otlariga qaraganda havo haroratining 4°C ga k o ‘tarilishi barcha m uzliklarning erishiga olib keladi. Agar ikki Q utbdagi m uzliklar erib bitsa, suv sathi 100-110 m .ga k o ‘tariladi, D unyoning k o ‘pgina m am lakatlari suv ostida qoladi. “N ature” ju rn ali xabariga k o ‘ra, A rktikada m uzliklar m aydoni va qalinligi kichrayib borm oqda, 1990-yildagiga qaraganda hozir 40% ga past. A gar m uzliklar erishi shu tarzda davom etsa keyingi 100 yil- ning o ‘zida A rktikada m utlaqo m uz qolm aydi. Suv k o ‘payishi natijasida G olfstrim ning ham kuchi pasayadi. Dem ak, global isish bilan global sovish ham yuz beradi. -40°C harorat oddiy hoi b o ‘lib qoladi. 12.3. Ozon tuynigi A tm osferadagi “Ozon tuynugi” R ossiya olim larining m a’lum otlariga k o ‘ra yildan-yilga yiriklashib, m aydoni 25 m ln.km 2 ga yetdi. Keyingi 20-yillarda ozon qatlam i ju d a yupqalashdi. C het el- lik b a’zi olim larning m a ’lum otlariga qaraganda “Ozon tuynugi” haj- mi o ‘zgarm ay turibdi. X ullas, har kim ning fikri har xil, am m o ozon qatlam ida uni buzadigan xlor, ftor, uglerod (freon) m iqdori k o ’payib borm oqda. Freon sovutgichlarda, kondisioner va aerozolii narsalar uchun ishlatiladi. 1987-yili M onreal shartnom asiga k o ‘ra. 2010-yilda 170 m am lakatda freon ishlatishni qonun bilan taqiqlandi. O zon qatlam ining yem irilib borishida faqat freon gazlarining em as, balki insonning tabiatga bo 4gan ta ’sirining ortib borishi ham sabab b o ‘lm oqda. A tm osfera kim yosida ozon uch xil xlorli, azotli va vodorodli m exanizm yordam ida buziladi. G avaya, Islandiya va Qizil dengiz ustida ozon qatlam i siyraklashishi k o ‘p uchraydi. Bun- ga sabab, bu yerlarda yoriq jo y la r ju d a k o ‘p b o ‘lib, vodorodning sizib chiqishi sezilarli tarzda kechadi. A ntarktida ustidagi “Ozon tuynugi”ga kelsak, bu yerda barcha zaharli gazlam i zararsizlantiruv- chi o ‘rta okean riftalari to'p lan gan. Shuning uchun ham zaharli gazlar stratosferaga chiqib ketadi va ozon qatlam ini buzadi. |
