Tabiiy tosh materiallari tarqalgan hududlar va ularning xossalari

Ko'p qavatli sanoat binosining asosiy konstruktiv elementlari:
poydevorlar (ustunli) – kolonnalardai tushadigan nagruzkani qabul qilib, zaminga qtkazadi;
poydevorning chetki qatorlariga yotqizilgan poydevor to'sinlari tashqi devorlardan tushadigan nagruzkani qabul qiladi;
balandligi bir yoki ikki qavatcha keladigan kolonnalar xari (rigel)larga konsollari bilan tayanadi;
xarilar – qavatlararo orayopmaning plitalari tayanib turadigan gorizontal konstruktiv elementlardir;
sanoat korxonalari binolarining devorlari, orayopmalari, zinalari, deraza va eshiklari, tom yopmalari Grajdan binolaridagi kabi vazifani bajaradi.
Bir qavatli korxona binolarining asosiy konstruktiv element­lari:
kolonnalar tagidagi poydevorlar ularga tayanib turadigan element­lar nagruzkasini qabul qilib, zaminga o'tkazadi;
poydevor bloklariga tiralib qo'yilgan poydevor to'sinlari tashqi devorlardan tushadigan nagruzkani qabul qiladi;
bir yoki ikki konsolli kolonnalar ular ustiga yotqizilgan kranosti to'sinlari nagruzkasini qabul qiladi;
ustiga relslar yotqizilgan kranosti to'sinlari ko'prik kranning relslar bo'yicha harakatlanishi uchun xizmat qiladi;
ustiga plitalar to'shalgan va qoplama yotqizilgan fermalar yoki to'sinlar binoni tashqi muhit ta'siridan himoyalaydigan yopma hosil qiladi;
fonarlar yorug'lik tushishi va ventilyasiya uchun mo'ljal­langan;
devorlar, deraza va eshiklar grajdan binolaridagi kabi vazifani bajaradi.
Hozirgi vaqtda qurilayotgan binolarning ko'pchiligi yig'ma konstruksiyalardan quriladi. Bunday binolarning barcha konstruktiv elementlari qurilish industriyasi korxonalarida tayyorlangan konstruksiya va detallardan iborat bo'ladi; mazkur korxonalar hamma turdagi qurilishlar uchun kerak bo'ladigan xilma-xil yig'ma temir-beton va beton konstruksiyalarni ishlab chiqaradi.
Turar joy va jamoatchilik binolari, sanoat va qishloq, xo'jalik binolariga ishlatiladigan ayrim buyumlarning nomlari bir xil bo'ladi. Masalan, poydevorlar, kolonnalar, orayopma panellari va hokazolar. Lekin nomlari bir xil bo'lgan buyumlar binoning vazifasiga qarab bir-biridan ancha farq qiladi. Masalan, sanoat korxonalari binolariga ishlatiladigan yig'ma konstruksiyalar grajdan binolariga ishlatiladigan konstruktiv elementlarga nisbatan ancha yirik bo'ladi, chunki unda kolonnalarning bo'ylama qatorlari orasidagi masofa, fermalarning balandligi, ko'prik krandan va boshqalardan tushadigan nagruzka juda katta.
Qurilish sanoati korxonalarida barcha turdagi binolarga ishlati­ladigan umumiy buyumlardan tashqari, faqat korxona binolari uchun mo'ljallangan qator konstruksiyalar: kranosti to'sinlari, oralig'i katta fermalar va boshqalar, shuningdek, grajdan binolari uchun ventilyasiya bloklari va hokazolar ham tayyorlanadi.