Tabiiy tosh materiallari tarqalgan hududlar va ularning xossalari

Binoning asosiy elementlari

Binoning konstruktiv elementlari (1-3-rasmlar) vazifasiga ko'ra qo'yidagilardan iborat bo'ladi:
to'suvchi, ya'ni xonani tashqi muhit ta'siridan himoyalaydi yoki xonalarni bir-biridan ajratib turadi;
ko'tarib turuvchi devor – yuqorida joylashgan konstruksiyalar, jixozlar, mebellar va shu kabilardan tushadigan og'irlikni ko'tarib turadi;
aralash devor – bir vaqtning o'zida ham ko'tarib turuvchi, ham tashqi muhit ta'siridan himoyalovchi vazifani bajaradi.
Binolarning yer usti va yer osti qismlari bo'ladi. Poydevor, podval, texnik maqsadlarga mo'ljallangan yerto'la devorlari hamda birinchi qavatning toza poli sathidan pastda joylashgan boshqa konstruktiv elementlar binoning yer osti qismi hisoblanadi. Birinchi qavat sathidan balandda joylashgan konstruktiv elementlar binoning yer usti qismini tashkil etadi.
Grajdan binolarining asosiy konstruktiv elementlari:
poydevor – binoning yer osti qismi bo'lib, yuqorida joylashgan konstruksiyalar nagruzkasini zamin (grunt) ga uzatadi.
Konstruktiv tuzilishi jihatdan uzluksiz lentasimon poydevor (ko'tarib turuvchi devorlar ostida tutash tasma – polosa ko'rinishida joylashgan) va ustunli poydevor (ayrim tayanchlar ko'rinishida) bo'ladi. Mayda donali materiallardan quriladigan binolarning poydevorlariga xarsangtosh, g'ishtlar va yig'ma temir-beton buyumlar ishlatiladi va hokazo;
devorlar (tashqi va ichki) orayopmalardan tushadigan nagruzkani qabul qilib, poydevorga o'tkazadi, shuningdek, onalarni tashqi muhit ta'siridan himoya qiladi.
Devorlar nagruzka qabul qilishiga qarab: ko'tarib turuvchi, o'z og'irligini ko'taruvchi va pardevorlarga ajratiladi;
g'isht, temir-beton yoki metall kolonnalar ko'rinishidagi tayanch­lar yuqorida joylashgan elementlarning nagruzkasini poydevorga o'tkazadi;