Tabiiy tosh materiallari tarqalgan hududlar va ularning xossalari

Karkassiz binolarga xos sxemalar (5-rasm, a, b, v): ko'tarib turuvchi devorlari bo'ylamasiga joylashgan;

b)



5-rasm. Karkassiz binolarning konstruktiv sxemalari: a-ko'ta­rib turuvchi bo'ylama devorlar; b - ko'tarib turuvchi ko'ndalang devorlar; v–bir­lashtirilgan devor; 1 - poydevorlar; 2 - bo'ylama ichki devorlar; 3 - bo'ylama tashqi devor; 4 - qavatlararo orayopma panellari; 5 - ko'tarib turuvchi ichki devor; 6 - o'z-o'zini ko'tarib turuvchi tashqi devor; 7 - binoning tores tomonidagi ko'tarib turuvchi devori.

a)


v)

qavatlararo orayopmalarning plitalari shu devorlarga tayanadi;
ko'tarib turuvchi devorlari ko'ndalang joylashgan; bunda ko'nda­lang devorlardan boshqa tashqi devorlarning hammasi ko'tarib turuv­chi hisoblanadi va qavatlararo orayopmalarning nagruzkasini qabul qiladi;
aralash sxema; bunda qavatlararo orayopmalarning plitalari bo'ylama va ko'ndalang devorlarga tayanadi.
Karkasli binolar quyidagi belgilari jihatidan farq qilinadi:
materiali bo'yicha: temir-beton karkas (yaxlit, yig'ma, yig'ma-yaxlit), metall karkas;

b)

v)

g)



a)

6-rasm. Karkasli binolarning konstruktiv sxemalari: a - xarilar ko'nda­lang joylashgan; b - xarilar bo'ylama joylashgan; v - xarilar bir birini kesib o'tadigan qilib joylashtirilgan; g - xarisiz variant; 1 - ustunli poydevor; 2 - o'z-o'zini ko'tarib turuvchi tashqi devor; 3 - kolonnalar; 4 - binoga nisbatan ko'ndalang yotqizilgan xarilar; 5 - qavatlararo orayopma panellari; 6 - binoga nisbatan bo'ylama yotqizilgan xarilar
gorizontal bog'lanishi (kashaklar)ning tuzilishi bo'yicha (6-rasm): xarilar bo'ylama, ko'ndalang va bir-birini kesib o'ta­digan yo'nalishda joylashadi va orayopma plitalari kolonnalarga tayanadi (xarisiz variant);
uzellardagi elementlarning biriktirilishi bo'yicha:
yaxlit (bikir) va payvandli (sharnirli) birikma.