Tabiiy tusdagi favqulotda vaziyatlarda fuqarolarga tibbiy yordamni tashkil etish

Birinchi tibbiy yordamni tashkil etishda 2 ta davr ajratiladi:

• o‘z-o‘ziga
• bir-biriga

1-davr. O`z o`ziga yordam.

• Qulagan bino ichida qolgan yoki qisman bosilib qolgan odam o‘zini yo‘qotmasdan, qutulib chiqishiga ishonib, ehtiyotlik bilan tanasining bosilib qolgan qismini chiqarib olishga harakat qilishi zarur. Ehtiyotsizlik bilan qilingan harakat tufayli yarim qulagan bino kismi to‘liq qulab vaziyat yanada chigallashishi mumkin

Tabiiy ofat yoki halokat ro‘y bergan zonada, sog‘liqni saqlash va qutqaruv kuchlari etib kelgunga qadar o‘z-o‘ziga va bir-biriga yordam ko‘rsatishni tashkil etish;

• Tabiiy ofat yoki halokat ro‘y bergan zonada, sog‘liqni saqlash va qutqaruv kuchlari etib kelgunga qadar o‘z-o‘ziga va bir-biriga yordam ko‘rsatishni tashkil etish;
• Qutqaruvchi va tibbiy bo‘linmalar xodimlari tomonidan o‘z-o‘ziga va bir-biriga yordam bilan bir qatorda birinchi tibbiy yordamni ko‘rsatishni tashkil etish. Favqulodda holat yuzaga kelganda o‘z-o‘ziga va bir-biriga yordamni tashkil etish birinchi davrda ancha qiyin kechadi, chunki halokat to‘satdan ro‘y beradi, yordam ko‘rsatish vositalari etishmaydi, hamda odamlarning psixologik holati ham ma’lum rol o‘ynaydi. Agar aholining tayyorgarlik darajasi yuqori bo‘lsa, o‘z-o‘ziga va bir-biriga yordam ko‘rsatishning afzalliklari yaqqol ko‘rinadi, chunki bu yordam halokat ro‘y berishining dastlabki daqiqalarida ko‘rsatiladi.

2 davr. Bir biriga

• qutqaruvchilar kelgach, birinchi tibbiy yordam avval qulagan bino yoki inshootning xavfsiz va kirish mumkin bo‘lgan joylaridagi jarohatlanganlarga so‘ngra, uyumlar va ko‘chkilar ostidan chiqarib olinganlarga ko‘rsatiladi. Avvaliga ko‘rsatiladigan birinchi tibbiy yordam salmog‘i va xarakteri tabiiy ofat, avariya, zararlangan zona xarakteriga va aholi jarohati strukturasiga bog‘liq.
• Zilzila va ko‘chki ko‘chishlarida olinadigan jarohatlar ichida asosan yumshoq to‘qimalar ezilishi (travmatik toksikoz), hamda kuyish, asfiksiya va ruxiy buzilishlar kuzatiladi.
• Suv toshqini paytida ko‘proq asfiksiya, sovuq qotish, keyin ochiq o‘pka yallig‘lanishi hollari ko‘proq kuzatiladi,
• Odam organizmiga zaharlovchi moddalar (3M) ta’sir etganda zaharli moddalarning xususiyatlariga bog‘liq xilma-xil simptomatika kuzatiladi.
• Kombinatsiyalashgan jarohatlar o‘chog‘ida (zonasida) bir vaqtda xilma-xil jarohatlar kuzatiladi: mexanik jaroxatlar, kuyishlar, o‘tkir nur kasalligi va boshqalar.